Abstrakt: |
Celem badania była weryfikacja znaczenia wybranych zmiennych osobowościowych (ekstrawersji, neurotyczności, lokalizacji kontroli wzmocnień i poziomu samooceny ogólnej w nasileniu wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji i satysfakcji z pracy) dla przebiegu wypalenia zawodowego wśród nauczycieli szkolnictwa specjalnego. Badaniem objęto 30 nauczycieli placówek specjalnych na poziomie podstawowym (21 osób) i gimnazjalnym (dziewięć osób). Zastosowano technikę ankiety. W kwestionariuszu zawarto Inwentarz Osobowości EPQ-R B.G. Eysenck, H. Eysenck, P. Barretta w adaptacji P. Brzozowskiego i R. Drwala (1995); Skalę Poczucia Kontroli I-E J. Rottera w opracowaniu R. Drwala (1995); Skalę Samooceny S.A. autorstwa R. Kościelaka (1987); kwestionariusz MBI Ch. Maslach i S. Jackson. Wyniki badania potwierdziły wpływ neurotyzmu, ekstrawersji i introwersji oraz samooceny ogólnej na formowanie się zespołu wypalenia zawodowego u nauczycieli kształcenia specjalnego. Najbardziej przystosowane do zawodu okazały się osoby ekstrawertywne, o niskim poziomie neurotyczności i wysokim poczuciu własnej wartości. Osoby takie umiały skuteczniej dostosować się do nieoczekiwanych i zróżnicowanych wyzwań edukacyjno-terapeutycznych, natomiast osoby o niskiej samoocenie ze strachu przed porażką rezygnowały z działań twórczych na rzecz bezpiecznych, rutynowych czynności. Uczniowie z niepełnosprawnością są wymagającym podmiotem, więc nauczycielom z ostatniej grupy groziło utrwalanie niepowodzeń i potęgowanie się poczucia bezradności i nieskuteczności. |