Przedmiot badania stanowiło zagadnienie rozumienia tekstu przez uczniów w wybranych środowiskach wiejskich. Analizie poddano także zależność pomiędzy poziomem rozumienia tekstu pisanego a poziomem kompetencji szkolnych i sprawnością umysłową respondentów. Do zebrania materiału badawczego wykorzystano test cichego czytania, test słownikowy J. Konopnickiego i M. Ziemby oraz test rozwoju umysłowego J.C. Ravena. Badaniem objęto teren gimny Bielsk (byłe województwo płockie), a testy wykonało łącznie 365 uczniów klas IV-VIII. W badaniu wzięło udział także 443 „głów rodzin”, z którymi przeprowadzono wywiady za pomocą kwestionariusza Karta Rodziny. W wyniku zrealizowanego projektu badawczego stwierdzono, że indywidualne sprawności umysłowe uczniów były na dość dobrym poziomie. Zgodnie ze zgromadzonym materiałem wskaźnik wykonalności testu wyniósł 64,8%, a większość badanych osiągnęła wynik powyżej średniego poziomu. Na podstawie zebranych odpowiedzi wykazano również, że średni wynik wykonalności testu słownikowego wyniósł 20,3%, natomiast w teście rozumienia tekstu – 11,1%. Dodatkowo odnotowano, że najlepsze wyniki uczniowie uzyskali w teście J.C. Ravena (w drugim stopniu selekcyjnym znalazło się 72,6% respondentów).