Celem badania było poznanie głównych przyczyn decydujących o podjęciu przez absolwentów szkół średnich studiów ekonomicznych z uwzględnieniem podstawowych charakterystyk kandydatów. Badanie ankietowe przeprowadzono wśród 166 kandydatów (w tym 50 mężczyzn), którzy w 1989 roku zdawali egzamin wstępny na kierunek ekonomika i organizacja obrotu i usług oraz zostali dopuszczeni do egzaminu ustnego. Badani pochodzili łącznie z 18 rodzajów szkół, najwięcej było absolwentów liceum ogólnokształcącego (66,9%), następnie liceum ekonomicznego (17,5%) i technikum (15,6%). 37% badanych ukończyło szkoły w Krakowie, 30,7% w innym mieście wojewódzkim lub mieście powyżej 50 tys. mieszkańców. 67,5% badanych przystąpiło do egzaminu w roku zdawania matury; wśród kobiet postąpiło tak 75,8%; 52,1% mężczyzn do egzaminu przystąpiło po rocznej lub dłuższej przerwie od matury. 64,5% badanych uzyskało na świadectwie dojrzałości średnią ocen powyżej 4,0; średnią taką miało aż 75,9% kobiet i tylko 38% mężczyzn. 22,9% badanych miało średnią 4,5-5,0; 41,6% – 4,0-4,5; 25,9% – 3,5-4,0; 9,6% – 3,0-3,5. 51,2% badanych miało pochodzenie robotnicze, 42,8% inteligenckie, 6% chłopskie. Analizę przyczyn podjęcia studiów wyższych prowadzono dla trzech najistotniejszych przyczyn, wskazanych przez każdego badanego, oraz dla przyczyny najważniejszej, za którą uznano tę z trzech najistotniejszych, której badany przypisał minimum 55% wpływu na decyzję. Na podstawie wyróżnionych kategorii motywów wydzielono grupy kandydatów uznających dany motyw za najistotniejszy. Motywy o charakterze autotelicznym miało 35%; wyrażające szukanie w studiowaniu drogi do obranego zawodu – 20%; hedonistyczne – 23%; środowiskowe – związane z chęcią wejścia do warstwy inteligenckiej, naciskiem otoczenia – 17%; pragmatyczne – 5%. Czynnikiem najsilniej różnicującym motywy była płeć – kobiety zdecydowanie wskazywały na motywy autoteliczne (40%), prawie trzykrotnie częściej na motywy środowiskowe, silniej postrzegały studia jako środek do realizacji przyszłego zawodu. Mężczyźni prawie trzykrotnie częściej postrzegali studia jako możliwość realizacji wartości hedonistycznych. Rodzaj ukończonej szkoły różnicował motywy wyboru w sposób umiarkowany. Absolwenci liceów ekonomicznych byli najsilniej zmotywowani, pragnęli realizować motywy autoteliczne prawie dwukrotnie częściej (40%) niż pozostali badani. Absolwenci LO najsilniej postrzegali wybór studiów jako środek dojścia do wybranego zawodu – prawie dwukrotnie częściej niż badani z LE. Absolwenci techników traktowali studia instrumentalnie, widząc w nich możliwość realizacji motywów hedonistycznych (50%) prawie trzykrotnie częściej niż badani z LO. Motywy środowiskowe preferowała prawie jedna czwarta absolwentów LO i LE, w jednakowym stopniu, prawie dwukrotnie rzadziej niż absolwenci techników. Silnie różnicował motywy moment zdawania na studia w stosunku do terminu matury. Kandydaci zdający na studia w roku zdawania matury wskazywali przyczyny względnie równomiernie, dając pierwszeństwo motywom autotelicznym. Kandydaci zdający egzamin później prezentowali zróżnicowany zestaw motywów, za najważniejsze uznawali instrumentalne. Stwierdzono brak zależności między motywami podejmowania studiów ekonomicznych a pochodzeniem społeczno-zawodowym kandydatów. Lokalizacja ukończonej szkoły różnicowała motywy w sposób umiarkowany. Bardzo silnie różnicowała je średnia ocen uzyskana na świadectwie dojrzałości. Tylko w przypadku kandydatów bardzo dobrych, ze średnią 4,5-5,0, obserwowano względnie równomierne wskazania motywów, byli oni najsłabiej motywowani (najliczniejsze motywy pragmatyczne), dwukrotnie częściej niż pozostali wskazywali motywy związane z pracą. Kandydaci słabi, ze średnią 3,0-3,5, byli silnie motywowani do studiów, jednak traktowali je instrumentalnie (70%), prawie trzykrotnie częściej od pozostałych nie dostrzegali w nich drogi do obranego zawodu. Kandydaci dobrzy, ze średnią ocen 4,0-4,5, zdecydowanie preferowali motywy autoteliczne (42%).