Badanie przeprowadzono w celu odpowiedzi na następujące pytania: Czy średnie wyniki dla gmin mieszczących się w poszczególnych kategoriach wskaźników rozwoju społecznego i gospodarczego różnią się w sposób statystycznie istotny? Jeśli tak, to jaki jest kierunek tych oddziaływań? Jaką część zmienności wyników egzaminów wyjaśnia badana zmienna? Jaki jest efekt ewentualnych interakcji pomiędzy badanymi determinantami wyników uczniów? Analizę oparto na średnich wynikach sprawdzianu z roku 2002 i 2003 oraz na wskaźnikach demograficznych i gospodarczych dla wszystkich gmin (423) zlokalizowanych na obszarze OKE Poznań. W badaniu zastosowano analizę wariancji w klasyfikacji jednokrotnej. W wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono obecność statystycznie istotnych korelacji między warunkami społeczno-ekonomicznymi gmin a osiągnięciami uczniów. Jednocześnie okazało się, że od 70 do 75% zróżnicowania wyników sprawdzianu miało swoje źródła poza przyjętymi wskaźnikami ekonomicznymi i społecznymi gmin (te ostatnie wyjaśniły w sumie 24-30% zmienności badanej cechy). Na podstawie zgromadzonego materiału wykazano, że lepsze rezultaty uzyskali uczniowie z gmin większych (miejskich), o bogatszej sieci dróg i telefonów, większej liczbie podmiotów gospodarki narodowej, większej liczbie pracujących, mniejszej liczbie osób w wieku nieprodukcyjnym oraz niższym przyroście naturalnym.