Celem badania było określenie poziomu dojrzałości wyborów zawodowo-edukacyjnych dokonywanych przez młodzież z ósmych klas szkoły podstawowej. Badaniem objęto 420 uczniów z województwa bydgoskiego i słupskiego. 135 uczniów uczyło się w szkołach zlokalizowanych w miastach powyżej 50 tys. mieszkańców, 150 uczniów – w miastach liczących 5-50 tys. mieszkańców, 135 uczniów – na wsi. Wyniki badania pozwoliły wyróżnić pięć kategorii możliwych dróg kształcenia, które pojawiały się w planach uczniów: 1) kształcenie na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej połączone z pracą, 2) kształcenie na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej dla uczniów niepracujących, 3) kształcenie w zasadniczej szkole zawodowej połączone z planami dalszej nauki w średniej szkole zawodowej, 4) kształcenie w średniej szkole zawodowej, 5) kształcenie ogólne w liceum. Stwierdzono, że wstępne plany edukacyjne większości młodzieży nie obejmowały wszystkich dróg kształcenia, lecz były zawężone do określonej liczby alternatyw poprzez eliminację pozostałych możliwości. Jedynie 14,3% badanych brało pod uwagę szerszy zakres pola wyboru obejmujący 3-4 alternatywy. Nie stwierdzono zróżnicowania wielkości pola wyboru edukacyjnego ze względu na płeć badanych, środowisko, miejsce zamieszkania czy wielkość rodziny. Czynnikami różnicującymi wielkość tego pola były jednak wykształcenie rodziców, oczekiwania edukacyjne uczniów i poziom ich osiągnięć edukacyjnych. Do ograniczenia pola wyboru dochodziło we wczesnych fazach pobytu w szkole podstawowej – trzech na dziesięciu uczniów dokonało zawężenia pola wyboru w klasie I-V, tyle samo w klasie szóstej, pozostali zaś w klasie siódmej. Dziewczęta częściej od chłopców eliminowały drogi kształcenia obejmujące szkołę zawodową. Młodzież wiejska częściej rezygnowała z planów nauki w szkołach średnich zawodowych i ogólnokształcących. Dzieci z rodzin wielodzietnych częściej wykluczały z pola wyboru szkoły średnie. Poziom wykształcenia rodziców bardzo silnie różnicował wybory edukacyjne uczniów – im poziom ten był wyższy, tym częściej rezygnowano z kształcenia zawodowego na rzecz kształcenia ogólnego i na odwrót. Najsilniejszy wpływ na typ ograniczenia pola wyboru miały osiągnięcia szkolne uczniów – im rezultaty edukacyjne badanych były lepsze, tym częściej rezygnowali oni z kształcenia zawodowego. Dokonane przez uczniów eliminacje cechowały się trwałością w czasie i utrzymywały się do końca ósmej klasy szkoły podstawowej.