Celem badania było udzielenie odpowiedzi na pytanie o skalę zjawiska niedostosowania społecznego wśród uczniów szkół gimnazjalnych oraz określenie uwarunkowań tego zjawiska i działań podejmowanych przez szkoły w celu przeciwdziałania zjawisku. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem Skali Niedostosowania Społecznego L. Pytki, ankiety i obserwacji uczestniczącej. Na dalszym etapie zastosowano również technikę wywiadu (z nauczycielami) oraz analizy dokumentów. Badaniem objęto 518 uczniów klas I-III losowo wybranych gimnazjów w Zielonej Górze, spośród których wyłoniono 108 osób o wysokim wskaźniku niedostosowania. Zrealizowano 20 wywiadów z nauczycielami oraz dokonano analizy programów profilaktycznych w celu określenia podejmowanych działań naprawczych. Metodą indywidualnych przypadków zbadano 20 uczniów. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że większość uczniów niedostosowanych społecznie wywodziła się z rodzin pełnych, jedna trzecia – z rodzin z problemami alkoholowymi. Większość rodziców dzieci niedostosowanych pracowała zawodowo, w tym znacznie częściej była to jedna osoba niż dwie. Atmosfera wychowawcza w większości rodzin uczniów niedostosowanych była niekorzystna – częstym zjawiskiem były konflikty dzieci z rodzicami i rodzeństwem. Uczniowie ci niechętnie spędzali czas z rodziną i akceptowali tylko wybranych jej członków. Większość rodziców uczniów niedostosowanych społecznie nie miała rozeznania, gdzie i z kim przebywają ich dzieci. Blisko połowa uczniów spełniała polecenia rodziców, pozostali czynili to niesystematycznie, co czwarty – w ogóle. 60% uczniów niedostosowanych przyznawało się do problemów z właściwą reakcją na uwagi i sankcje ze strony rodziców, w tym 18% nie powstrzymywało się od niewłaściwego zachowania. 80% uczniów niedostosowanych nie posiadało autorytetu wśród członków rodziny. 89% uczniów nie powtarzało klasy, jedynie 46,2% uczęszczało systematycznie na zajęcia, 74% oceniało swoje relacje z nauczycielami jako konfliktowe, co trzeci badany odczuwał niechęć do współpracy z rówieśnikami. 89,8% uczniów niedostosowanych nie przestrzegało regulaminu szkolnego, zdecydowana większość nie przejawiała też zainteresowania problematyką szkolną i cechował ją wyraźnie negatywny stosunek do szkoły. Na podstawie rozmów z młodzieżą wyróżniono następujące typy postaw prezentowanych przez gimnazjalistów: żartowniś, ryzykant, eksperymentator, przedsiębiorca, zaradny i naiwniak. Nauczyciele swoją wiedzę na temat uczniów niedostosowanych czerpali przede wszystkim z własnych obserwacji i doświadczeń, dostrzegali jednak tylko niektóre zachowania aspołeczne badanych. Uczniów niedostosowanych określali jako „innych”, za źródła niedostosowania uważali zaś rodzinę, środowisko rówieśnicze i media. Podstawową formą reagowania nauczycieli na niewłaściwe zachowania uczniów było kierowanie ich do pedagoga szkolnego.