Celem badań było udzielenie odpowiedzi na pytanie o rodzaj komunikatów kierowanych przez nauczyciela do ucznia w sytuacji niepowodzenia, o oczekiwania uczniów dotyczące wypowiedzi nauczycieli w takiej sytuacji, o obszar rozbieżności semantycznej komunikatów ucznia i nauczyciela oraz wyniki analizy porównawczej komunikatów ucznia i nauczyciela. Niniejsze doniesienie prezentuje wyniki badań, na podstawie których powstały dwie prace dyplomowe: D. Banaszak i W. Witkowskiej, Komunikowanie się nauczyciela z uczniem w sytuacji niepowodzenia. Analiza porównawcza wyników badań środowiska miejskiego i wiejskiego, oraz A.M. Prusinowskiej, Komunikowanie się nauczyciela z uczniem w sytuacji niepowodzenia (na przykładzie szkoły średniej). Pierwszymi badaniami objęto 80 uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 w Wyszkowie (środowisko miejskie) oraz 80 uczniów Publicznych Szkół Podstawowych w Rybnie, Kręgach i Skuszewie (środowisko wiejskie). Zastosowano kwestionariusz skierowany do uczniów; zadaniem respondentów było wymienienie zapamiętanych zwrotów stosowanych przez nauczyciela w sytuacji niepowodzenia oraz wypisanie zwrotów, które chcieliby usłyszeć w tej sytuacji od nauczyciela. Wyniki badań pozwoliły stwierdzić, że w środowisku miejskim nauczyciele równie często stosowali wypowiedzi o pozytywnym wydźwięku (48 wskazań) i negatywnym (49 wskazań). Wypowiedzi obojętne polegały na stwierdzeniu nieprzygotowania i zostały wymienione 29 razy przez uczniów. W środowisku wiejskim nauczyciele częściej stosowali wypowiedzi negatywne (64) od pozytywnych (50). Wypowiedzi neutralne zostały wymienione 31 razy przez uczniów. Uczniowie oczekiwali pozytywnych przekazów. Dla uczniów miejskich było to wykazanie wiary w ucznia, chęć pomocy dziecku, stosowanie taryfy ulgowej, pomniejszenie znaczenia nieprzygotowania, brak komentarza i odroczenie negatywnej oceny. Dzieci wiejskie wymieniały z kolei wyrażenie wiary w ucznia, stosowanie taryfy ulgowej, pomniejszenie faktu nieprzygotowania, pozytywną ocenę ucznia, chęć pomocy dziecku oraz przyznanie się do własnych błędów przez nauczyciela. Drugimi badaniami objęto 100 uczniów klas trzecich Liceum Ogólnokształcącego im. Cypriana K. Norwida w Wyszkowie. Zastosowano kwestionariusz skierowany do uczniów; ich zadaniem było wymienienie zapamiętanych zwrotów stosowanych przez nauczyciela w sytuacji niepowodzenia oraz wypisanie zwrotów, które chcieliby usłyszeć w tej sytuacji od nauczyciela. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że znaczną większość wypowiedzi formułowanych przez nauczycieli liceum w sytuacji niepowodzenia stanowiło stwierdzenie faktu nieprzygotowania (141 wskazań), następnie odwołanie się do wstydu (99) i używanie obelżywych słów (86), znacznie rzadziej wykazywanie wiary w ucznia (36), groźbę (35) i wyraz desperacji nauczyciela (19). Wykorzystanie typologii wypowiedzi nauczycieli z podziałem na zachowania neutralne, negatywne i konstruktywne wykazało, że te pierwsze stanowiły 33,9%, negatywne – 57,6%, konstruktywne – 8,6%. Uczniowie oczekiwali przede wszystkim dania drugiej szansy (124), następnie okazania życzliwości (62), wykazania zrozumienia ze strony nauczyciela (52) i najrzadziej – odwołania się do wstydu (14).