Abstrakt: |
Celem badania było określenie zależności między typem szkoły a oporem wobec niej (prowadzącym do marginalizacji aktywności ucznia), z uwzględnieniem następujących typów oporu: transformatywnego, akomodacyjnego, biernego i agresywnego. Badanie zrealizowano w 26 szkołach, które pogrupowano na 13 typów, w dalszej kolejności zaś na trzy tory kształcenia. W próbie badawczej znalazło się 1090 uczniów. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że w ramach trzech wyróżnionych torów kształcenia dominujące typy oporu wobec szkoły odpowiadały poziomom funkcjonowania szkolnictwa powszechnego. Uczniowie uczący się w ramach pierwszego toru kształcenia, do którego zaliczono licea ogólnokształcące (państwowe i katolickie), licea zawodowe (medyczne, ekonomiczne i równolegle przygotowujące na studia i do zawodu) oraz kolegia nauczycielskie, prezentowali najczęściej opór typu akomodacyjnego, czyli dostosowanie mimo wewnętrznej niezgody. Wyjątek stanowiły jedynie kolegia nauczycielskie, w których nie stwierdzono dominującego typu oporu marginalizującego aktywność uczniów, oraz liceum katolickie, w którym dominującym typem oporu był opór agresywny, polegający na prezentowaniu zachowań agresywnych. Pierwszy tor kształcenia zapewniał uczniom relatywnie najwyższy poziom wiedzy, przygotowywał na studia wyższe, ułatwiał wejście w kulturę i rozwój osobowości. Do drugiego toru kształcenia zaliczono średnie szkoły zawodowe (technika przemysłowe, usługowe, leśne i rolnicze), uszczuplające kształcenie ogólne na rzecz kształcenia zawodowego i dające gwarancję uzyskania zawodu przy jednoczesnym niezamykaniu możliwości dalszej nauki. Dominującym typem oporu był w tym przypadku opór bierny, czyli bycie zamkniętym w sobie i niedostępnym. Wyjątkiem było technikum usługowe, gdzie najczęściej występował opór akomodacyjny. Do trzeciego toru kształcenia zaliczono zasadnicze szkoły zawodowe i rolnicze szkoły zawodowe, które zamykały kanały kształcenia przez wąskie profile kształcenia. W tym przypadku uczniowie prezentowali najczęściej opór agresywny. Wyjątkiem była rolnicza szkoła zawodowa, w której nie stwierdzono dominującego typu oporu. |