Celem przeglądu badań było ukazanie opinii teoretyków, uczniów, nauczycieli i rodziców na temat realizowania przez szkołę różnych funkcji i zadań oraz na temat sposobów udoskonalenia szkolnictwa. Przytoczono szereg wypowiedzi teoretyków wychowania na temat stanu edukacji, w tym H. Muszyńskiego, W. Strykowskiego i L. Gawreckiego, C. Kupisiewicza oraz K. Kruszewskiego. Opinie uczniów, nauczycieli i rodziców przedstawiono głównie na przykładzie wyników badania Instytutu Badań Problemów Młodzieży przeprowadzonego wśród uczniów szkół ponadpodstawowych (Głuchowska, 1989) oraz opracowania P. Sarzyńskiego Szkoła w opinii społecznej (1989). W wyniku dokonanego przeglądu stwierdzono, że w opiniach badanych przeważały krytycyzm, zwątpienie i niechęć. Zróżnicowanie poglądów naukowców, nauczycieli, uczniów i rodziców wskazywało na konieczność dialogu i szybkiego obiegu informacji diagnostycznej i projekcyjnej. Nowatorskich działań wymagał proces uspołecznienia szkoły (samorządność nauczycieli, uczniów i rodziców). Warunkiem demokratyzacji szkoły była demokratyzacja systemu kierowania, zarządzania i uspołeczniania szkolnictwa. Należało pamiętać o centralnym znaczeniu ucznia w szkole oraz realistycznym ocenianiu możliwości szkoły, szczególnie w kontekście niewystarczających środków na realizację założonych celów i zadań. Szkołę należało doskonalić przede wszystkim od wewnątrz i oddolnie. Młodzież lat 80. okazała się zniechęcona i zdezorientowana, oczekiwała pomocy od szkoły i dorosłych. Stwierdzono potrzebę wypracowania modelu „szkoły przyszłości” i uwzględnienia go w systemie kształcenia i doskonalenia nauczycieli.