Przegląd badań dotyczył stanu kompetencji poznawczych studentów kierunków pedagogicznych. Omówiono zmiany ilościowe w zakresie inteligencji ogólnej studentów na przykładzie badań M. Susłowskiej i Z. Nęckiego (1977), A. Andruszkiewicza (1985) i T. Rostowskiej (1985). Poruszono również problem jakościowych zmian w formach poznania; odwołano się do badania dotyczącego poziomu rozwoju operacji umysłowych studentów pedagogiki (Trempała, 1989), a także do badań z zakresu rozwoju myślenia w okresie wczesnej dorosłości (Tyszkowa, 1984, 1991). Omówiono następnie rozwój myślenia kontekstualnego w rozumowaniu logicznym i moralnym młodzieży (Trempała, 1989). W wyniku przeglądu stwierdzono, że w psychometrycznym pomiarze inteligencji studenci pedagogiki osiągali ponadprzeciętny poziom funkcjonowania intelektualnego w porównaniu z ogólną populacją, przy czym ich osiągnięcia akademickie zależały nie tylko od inteligencji, lecz także od struktury zdolności intelektualnych oraz specyfiki kierunku studiów. W okresie studiów dokonywały się ponadto istotne przekształcenia w strukturach poznawczych, które nie zawsze ukierunkowane są na pożądaną z punktu widzenia tradycyjnych poglądów „dojrzałość poznawczą”. Prowadziło to do wniosku, że stadia skonsolidowanych operacji formalnych J. Piageta nie były uniwersalne.