Abstrakt: |
Celem badania było określenie stanu kompetencji emancypacyjnych młodzieży licealnej, ze szczególnym uwzględnieniem trzech elementów podmiotowych właściwości: 1) dostrzegania ograniczeń, znajomości własnych praw, dróg ich osiągania i dokumentów, w których są zapisane; 2) rozumienia i wartościowania praw; 3) egzekwowania praw. Badanie zrealizowano metodą sondażu diagnostycznego, którym objęto 400 uczniów drugich klas liceów ogólnokształcących w Szczecinie, w tym 212 dziewcząt i 188 chłopców. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić niski stan wiedzy licealistów w zakresie praw człowieka, praw dziecka i praw ucznia oraz dokumentów, w których prawa te są zapisane. Analogiczne wyniki uzyskano dla drugiego korelatu omawianych podmiotowych dyspozycji, czyli racjonalności emancypacyjnej, warunkującej rozumienie i wartościowanie posiadanych praw, konsekwencji korzystania z nich i następstw upominania się o nowe. Zaobserwowano w tym zakresie występowanie zjawiska „pułapki izonomii” – nadawanie dzieciom praw przez ich dorosłych opiekunów prowadziło do przekonania o pochodzeniu praw od władzy i w związku z tym ograniczenia się do obowiązku posłusznego podporządkowania się regułom, które uczniowie postrzegali jako oczywiste. Młodzież wykazywała tendencję do unikania sytuacji wynikających z posiadanych praw w postaci przyjmowania postaw konformistycznych lub nieuświadomionego odrzucania istniejącego porządku. |