Abstrakt: |
Celem badania była analiza porównawcza wartości i celów życiowych nauczycieli znajdujących się w odmiennych fazach życia. Badanie objęło nauczycieli pracujących w większości w szkołach podstawowych w Kieleckiem, częściowo też w sąsiednich województwach (N = 400). Reprezentowali oni trzy grupy wiekowe: do 28 lat (pokolenie lat osiemdziesiątych, 20,4%), 29-44 lata (pokolenie środka wieku, 40,5%), 45-65 lat (urodzeni w latach 1920-44, 39,1%). Większość badanych stanowiły kobiety (79,9%), osoby znajdujące się w związkach małżeńskich (75%), osoby bezdzietne (33,8%) lub posiadające dwoje dzieci (30,8%). Najwięcej spośród badanych miało wykształcenie wyższe (64%), reprezentowało specjalność humanistyczną (35,4%) oraz uczyło i mieszkało w średnim mieście (26,9%). Wykorzystano metodę kwestionariuszową i autobiograficzną, w rezultacie czego otrzymano 364 wypełnione ankiety i 287 relacji autobiograficznych Sens i godność mojego życia i pracy. Ankiety uwzględniały pytania skategoryzowane i otwarte. Cztery grupy pytań dotyczyły: uznawanych wartości, celów życiowych, dominujących problemów i podmiotowości nauczyciela. Wyniki badania wskazały, że wśród wartości naczelnych zdecydowanie dominowały: wydajna praca, wysoki poziom moralny, wysoka kultura umysłowa i „mądre rządy”. W systemie wartości życia codziennego z kolei najważniejsze były: rodzina, praca zawodowa i realizacja najistotniejszych planów życiowych. Badani chcieli osiągnąć w życiu: szczęście rodzinne i wysokie wyniki w pracy zawodowej, wykształcenie i wiedzę. Największy wpływ na wartości i cele nauczycieli wywierały: wiek, czyli faza cyklu życiowego, i odmienność pokoleniowa. Starsi i najstarsi badani częściej cenili wartości etosowe i wykształcenie, najmłodsi zaś wartości materialne i zdrowie. Czynnikami wpływającymi na ocenę wartości awansu społecznego były płeć i cykl życia rodzinnego – kobietom rzadziej zależało na awansie w hierarchii, a częściej na stabilizacji zawodowej. Wartości ogólnospołeczne nie były różnicowane przez wiek ani inne czynniki. |