Abstrakt: |
Celem badań była próba zastosowania podejścia strategicznego (czyli koncepcji zachowań gracza w rozumienia teorii gier) w badaniach nad pracą dyrektorów szkół. Badania te, trwające od 1976 do 1990 roku, można podzielić na następujące etapy: 1976-1978 – badanie za pomocą arkusza samoobserwacji dnia roboczego wśród 252 respondentów z 11 województw w tym samym dla wszystkich okresie, badanie ankietowe obejmujące 285 dyrektorów szkół; 1979-1985 – analiza strategiczna 1000 respondentów – dyrektorów szkół różnego typu, nadzorujących pracę dyrektorów przedstawicieli organów administracji oświatowej oraz nauczycieli (zebrana dokumentacja obejmowała 510 ankiet, 952 arkusze wywiadów i protokołów dyskusji, 312 arkusze obserwacji – analizy przypadków, 401 prac seminaryjnych i dyplomowych słuchaczy podyplomowego studium organizacji i zarządzania oświatą); 1987-1990 – analiza i weryfikacja wyników. Dyrektorzy okazali się działać racjonalnie i logicznie mimo ograniczeń zaistniałych w danej sytuacji. Wykazywali przy tym skłonność do unikania ryzyka, nie wykorzystywali wszystkich nadarzających się szans oraz poprzestawali na „małych wygranych”. Preferowali zatem raczej strategie obronne niż ofensywne, choć te drugie też miały swoich zwolenników. Najliczniej prezentowane były strategie mieszane z przewagą elementów strategii defensywnych. Często pojawiały się także strategie biurokratyczne (nastawione na przestrzeganie prawa oświatowego i odwlekanie konieczności podejmowania decyzji, np. poprzez zwołanie narady itp.), choć nigdy nie były deklarowane wprost. Zaobserwowano występowanie strategii nieproduktywnych, czyli troskę o własny interes połączoną z maksymalnym konformizmem w sprawach szkoły. Zwolenników miały koncepcje „zawsze z wiatrem”, „nie wychylaj się”, „mów, czego chce zwierzchnik”. Najbardziej prawdopodobnym uzasadnieniem takich postaw jest niedoskonałość systemu oświatowego, który preferuje jednostki uległe i pokorne, niesprawiające kłopotów i słuchające poleceń „z góry”. |