Abstrakt: |
Sformułowano m.in. następujące pytania badawcze: Jak dzieci rozumieją znaczenie pojęć wolicjonalnych i mentalnych? Jakie zdolności poznawcze, ujawniające się w trakcie definiowania pojęć, mają dzieci 7–10-letnie? Jaki jest stopień znajomości wybranych pojęć wolicjonalnych i mentalnych? Do zebrania materiału badawczego wykorzystano następujące narzędzia: ankietę, wywiad, obserwację i zmodyfikowaną formę wytworów dziecięcych. Badano rozumienie przez dzieci takich pojęć jak m.in. ochota, pragnienie, zamiar, postanowienie, wola, czynności, zachowanie, myślenie. W badaniu uczestniczyło łącznie 296 uczniów klas I-III szkoły podstawowej. Respondenci pochodzili z ośrodków miejskich. Na podstawie wyników badania potwierdzono tezę o wyjątkowych zdolnościach poznawczych dzieci, które na przykład dostrzegały różne relacje łączące badane pojęcia i różnice między nimi. Respondenci ponadto łączyli proste struktury w bardziej złożone definicje, a poza tym opisywali pewna hierarchię między prostymi i złożonymi pojęciami. Wyniki badania pozwoliły badaczce stwierdzić u dzieci umiejętności kategoryzowania i ujmowania danej sytuacji na różnych poziomach abstrakcji. Za najciekawsze uznano sposoby kategoryzowania krańcowo różnych pojęć, na przykład rozkaz – prośba, namowa – zachęta. Okazało się, że badane dzieci umiejętnie posługiwały się metaforami – zamiar opisywały jako bańkę mydlaną, o postanowieniu zaś mówiły, że jest twarde jak skała. Mądrość wiązała się w ich rozumieniu z dobrą drogą, myślenie z maszyną przygód albo głową pełną pomysłów, a rozum z pracującym komputerem, ważnym mechanizmem albo przyrządem do myślenia. Potwierdzono związek wieku z rozumieniem znaczenia pojęć wolicjonalnych i mentalnych. |