Abstrakt: |
Badanie przeprowadzono w celu odpowiedzi na następujące pytania: czy i w jakim stopniu układy czynników marginalizujących osoby niepełnosprawne w latach 90. są trwałe? Czy konfiguracje cech pozwalających stworzyć typologię osób niepełnosprawnych na początku lat 90. są nadal aktualne? W badaniu posłużono się materiałem empirycznym zebranym w 1993 oraz 1999 roku, który poddano wielowymiarowej analizie czynnikowej z wykorzystaniem techniki głównych składowych. Na podstawie zgromadzonego materiału stwierdzono, że głównymi korelatami gorszej sytuacji niepełnosprawnych w porównaniu z resztą społeczeństwa są nadal ograniczenia sprawności i funkcjonowania w społeczeństwie wynikające przede wszystkim z niższego wykształcenia, zamieszkiwania wsi, a także starszego wieku. Dodatkowo wykazano, że wśród czynników marginalizujących w 1999 roku największą moc wyjaśniającą (19,4% wyjaśnionej wariancji) miał (podobnie jak w roku 1993) pomocowy potencjał rodzinny. W dalszej kolejności odnotowano: czynnik łączący ograniczenia sprawności fizycznej z samopoczuciem psychicznym (9,4%); auotmarginalizację (8,2%); następnie: deprywacje związane z dostępem do lekarzy specjalistów, przychodni i szpitali (7,7%) oraz deprywacje związane z nieprzystosowaniem do pracy zawodowej. W porównaniu z wynikami sprzed sześciu lat drugie miejsce zajmowały czynniki identyfikujące sprawność fizyczną i bariery z tym związane (13,5%); samopoczucie psychiczne i dolegliwości somatyczne (9,5%); ograniczenia w dostępie do instytucji rehabilitujących (9%) oraz automarginalizacja (7,3%). |