Głównym celem badań była odpowiedź na pytania: czy używanie języka w postaci dialektalnej jest dla ucznia bogactwem czy trudnością oraz czy gwara przeszkadza dzieciom z Orawy w zdobywaniu wiedzy. Badania przeprowadzono wśród uczniów szkół podstawowych (klasy I-III). Dotyczyły one głównie aspektu językowego (zadaniem uczniów było opisanie podwórka; tłumaczy to językową analizę obrazu wsi). Badania pokazały, że uczniowie posługują się podczas opisu słownictwem kulturowym. Dodatkowo w zakresie badań odbyło się także ankietowanie uczniów gimnazjum. Wszystkie badane dzieci pochodziły z terenów orawskich. Łącznie w ankiecie wzięło udział 119 uczniów (60 dziewczynek, 59 chłopców) z sześciu klas (Gimnazjum w Podwilku). Ankiety potwierdzają użycie gwary orawskiej u 11 dzieci. W 85 przypadkach gwara ta jest używana przez uczniów głównie na lekcjach. Dodatkowo analizowano wypracowania (wykorzystano klasyfikację Kąsia). Łącznie badaniom poddano około 1110 prac (były to prace klasowe oraz domowe), w których badani mogli wypowiedzieć się na temat lektur oraz tekstów zamieszczonych w podręcznikach. Tematyka ta była powiązana z ich odczuciami i refleksjami dotyczącymi tekstów literackich. Z badań wynika, że pomimo stosowania przez badanych uczniów gwary orawskiej nie mają oni problemów ze swobodną zmianą komunikacji w języku ogólnonarodowym.