Badanie przeprowadzono w celu odpowiedzi na następujące pytania: Czy, a jeśli tak to jakie, występują różnice w poczuciu kontroli najlepszych i typowych uczniów? Czy, a jeśli tak to jakie, występują różnice pomiędzy grupami: zasadniczą i kontrolną w przyjmowanych wzorach kontroli działania? Do zebrania materiału badawczego posłużono się Kwestionariuszem do Badania Poczucia Kontroli (KBPK) u młodzieży autorstwa Krasowicz, Kurzyp-Wojnarskiej i Drwala oraz Kwestionariuszem Kontroli Działania Kuhla ASC-90 w adaptacji Marszał-Wiśniewskiej. Próba liczyła łącznie 585 uczniów (szkół gimnazjalnych oraz liceów), w tym 304 w grupach zasadniczych (najlepsi uczniowie) oraz 281 – w kontrolnych. W wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono, że najlepsi gimnazjaliści oraz licealiści nie różnili się w zakresie spostrzeganego poczucia kontroli zarówno pomiędzy sobą, jak i w porównaniu z typowymi rówieśnikami. Odmienności międzygrupowe odnotowano natomiast pod względem poczucia kontroli sukcesu, kontroli niepowodzeń, a przede wszystkim kontroli sfery aktywności szkolnej. Okazało się, że respondenci z grupy zasadniczej w istotnie wyższym stopniu „uwewnętrzniali” własne sukcesy. Z kolei w przypadku percepcji porażek zaobserwowano w tej grupie zjawisko eksternalizacji przyczyn niepowodzeń.