Badania prowadzone w ramach tematu 3.0 CPBR 08.17.20 w pierwszym etapie miały na celu zdiagnozowanie funkcjonowania i wydolności systemu kształcenia dorosłych w PRL, w drugim zaś sformułowanie prognozy kierunków rozwoju i optymalizacji tegoż systemu. Oprócz wyników badań empirycznych przeprowadzonych w latach 1987-1988 wykorzystano również wyniki innych badań krajowych, analizę tendencji rozwojowych kraju, doświadczenia funkcjonowania oświaty dorosłych w wybranych krajach. W toku badań stwierdzono poważną dysfunkcjonalność systemu oświaty dorosłych, związaną z polityką ogólną i oświatową po wojnie oraz z kryzysem społecznym, gospodarczym, politycznym i moralnym lat pięćdziesiątych, siedemdziesiątych i zwłaszcza osiemdziesiątych. Najważniejsze wnioski były następujące: politykę państwa na polu oświaty dorosłych cechowały: jednostronność, uniformizacja i centralizacja, brak stabilności, ograniczenie znaczenia czynnika społecznego, zawężenie zakresu treści nauczania, upolitycznienie i ideologizacja. Cele oświaty dorosłych miały charakter ideologiczny i nie służyły indywidualnym i wielostronnym potrzebom ludzi dorosłych, oczekiwaniom gospodarki i kultury. Pomimo dobrych wyników ilościowych na gruncie oświaty dorosłych malały aspiracje edukacyjne, zerwano związek między podnoszeniem kwalifikacji zawodowych a wynikami pracy, malała motywacja do podnoszenia tych kwalifikacji, malało zainteresowanie zakładów pracy edukacją dorosłych lub ograniczano ją do spłaszczonej, kursowej edukacji instrumentalnej. W ramach badań prognostycznych sformułowano następujące wnioski: oświata dorosłych w Polsce powinna odejść od jednostronnego, wąskiego rozumienia edukacji dorosłych i przyjąć wypracowane w ramach działalności UNESCO pojęcie, które obejmuje wszystkie zakresy aktywności edukacyjnej człowieka dorosłego w różnych fazach jego życia aż do późnej starości. Oświata dorosłych powinna ponadto obejmować wszystkie środowiska społeczne, szczególnie osoby starsze i samotne. Konieczne jest uspołecznienie, odpaństwowienie i odformalizowanie oświaty dorosłych w Polsce. Państwo powinno pełnić rolę mecenasa edukacji dorosłych, wspierając ją organizacyjnie, metodycznie i finansowo, inicjując działania edukacyjne, które mają znaczenie dla rozwoju gospodarki i kultury, oraz zachęcając do podwyższania i modernizacji kwalifikacji zawodowych pracowników, szczególnie w związku z postępem technologicznym i naukowo-technicznym. Czynniki państwowe powinny współdziałać ze stowarzyszeniami oświatowymi, subtelnie i twórczo koordynować procesy edukacji dorosłych oraz zapewnić im odpowiednie warunki do rozwoju. Rekonstrukcji i optymalizacji wymagają poszczególne podsystemy oświaty dorosłych (szkolnictwo pracujących, oświata zawodowa, pozaszkolna oświata ogólnokształcąca i kulturalno-oświatowa). Należy uzupełnić niedostatki kadr instytucji i placówek oświaty dorosłych – niewystarczające przygotowanie merytoryczne, psychologiczne i andragogiczne, dużą płynność kariery.