Abstrakt: |
Badanie zrealizowano w ramach programu CPBP 08.04 (grupa tematyczna 3). Przedmiotem badania były konsekwencje przemian gospodarczych i ekonomicznych w Polsce dla szkolnictwa wyższego. Badanie to oparto na analizie danych zastanych (GUS, MEN). Przejście od gospodarki planowej do gospodarki rynkowej postawiło przed edukacją wyższą nowe problemy i wyzwania, które utrudnił dodatkowo kryzys lat siedemdziesiątych. Spowodował on poważne pogorszenie się sytuacji finansowej i infrastrukturalnej uczelni wyższych. Sytuacja ta utrwaliła się w latach osiemdziesiątych, kiedy to kształcenie wyższe nie miało charakteru priorytetowego przy przydziale środków z budżetu państwa na cele edukacyjne. Zmniejszenie się stopnia, w jakim uczelnie wyższe zasilane były z środków publicznych, trzeba było wziąć pod uwagę przy planowaniu jakichkolwiek reform, jeśli cele miały zostać osiągnięte bez jednoczesnego wzrostu oczekiwań. Analiza ukazała, że reformy ekonomiczne dotknęły pracowników uczelni wyższych w stopniu większym niż pracowników innych sektorów. Poważny problem stanowiły w szczególności ich zarobki związane z polityką zatrudnienia i selekcji nauczycieli akademickich. Należało powstrzymać te tendencje, zważywszy, że mogły one wpłynąć na funkcjonowanie instytucji zajmujących się wyższą edukacją. Restrukturyzacja polskiej gospodarki stanowiła tak źródło szans, jak i zagrożeń dla edukacji wyższej. Szanse związane były z przeniesieniem na uczelnie odpowiedzialności za podejmowanie decyzji dotyczących edukacji wyższej oraz z wynikającym z przemian ekonomicznych wzrostem zapotrzebowania na wykształconych pracowników i badania naukowe. Z kolei zagrożenia wynikały z tradycyjnego konserwatyzmu instytucji edukacji wyższej, wydłużającego okres przystosowywania się do nowych kryteriów, metod i zasad funkcjonowania gospodarki. Ponadto możliwości szybkiego przystosowania się do nowej sytuacji zależne były od rodzaju uczelni. Analiza uwzględniała również prezentację nowej ustawy o edukacji wyższej oraz jej konsekwencje dla funkcjonowania polskich uczelni wyższych. |