Abstrakt: |
Przedmiotem badania były źródła, przebieg i sposoby rozwiązywania spięć pomiędzy rodzicami i dziećmi. W badaniu wykorzystano monograficzną metodę badań terenowych oraz następujące techniki badawcze: wywiad pedagogiczny w rodzinie (88 pytań) i ankietę dla dzieci (z której wykorzystano część czwartą Stosunki dzieci z rodzicami z 22 pytaniami i część piątą Informacje dodatkowe z siedmioma). Badaniem objęto sześć typowych środowisk terytorialnych (od wsi do miasta). Badania ankietowe przeprowadzono na terenie szkół, do rodziców starano się dotrzeć w ich miejscu zamieszkania. Większość materiałów badawczych zebrano w okresie wrzesień–październik 1988 r. W sumie zgromadzono wypowiedzi 842 dzieci i 353 rodziców. W wyniku badań nad postawami wychowawczymi rodziców oraz ich konsekwencjami autor wyodrębnił specyficzne oraz niespecyficzne rodzaje błędów wychowawczych, które wzmacniają konflikty destruktywne, ukryte, irracjonalne, pozorne, subiektywne itp. Do błędów tych należały: autorytaryzm, rygoryzm, obojętność, uleganie, zastępowanie lub idealizacja dziecka. Około 80-90% rodziców popełniało według szacunków autora przeróżne błędy wychowawcze w sytuacjach konfliktowych z dziećmi. Wynikało to z niskiej wiedzy pedagogicznej, stosowania pedagogiki behawioralnej i „technologicznej”, z niskiej bądź wykrzywionej świadomości sytuacji konfliktowej. Rodzice definiowali na ogół konflikt jako zło, którego należy uniknąć, moment, który trzeba zwalczyć, ewentualnie sytuację, którą trzeba wygrać. Stosują przy tym głównie środki represyjne, ale też manipulacyjne oraz „pozytywne”, których celem jest wygranie starcia lub jego ominięcie. Tylko około 10% rodziców starało się traktować konflikt jako sytuację wychowawczą i osiągnąć rozwiązanie bazujące na symetrycznym dialogu i negocjacji z dziećmi. W oparciu o badanie autor stworzył typologię dominujących postaw rodzicielskich w wychowaniu dzieci, których oś tworzy dychotomia dominacja, autorytaryzm i zwycięstwo oraz uleganie, idealizacja i porażka.
|