Abstrakt: |
W badaniu przyjęto założenia, że alkoholizm jako czynnik patologiczny występujący w rodzinie w największym stopniu wpływa na nierealizowanie obowiązku szkolnego oraz że indywidualna praca rewalidacyjna z dzieckiem upośledzonym umysłowo, uwzględniająca zintegrowaną działalność różnych środowisk wychowawczych, zwłaszcza rodziny, przyniesie oczekiwane rezultaty w zakresie obowiązku szkolnego i prawidłowego funkcjonowania dziecka w klasie szkolnej. Dla zweryfikowania założeń przyjęto metodę przypadków indywidualnych; wykorzystano studium przypadku (opracowanie diagnozy) i studium pracy z przypadkiem (postępowanie celowościowe, korekcyjne). Zastosowano techniki: wywiadu, analizy dokumentów, obserwacji, testu niedokończonych zdań; do analizy warunków rodzinnych skonstruowano skalę środowiska rodzinnego. Rewalidacją objęto 21 dzieci (12 chłopców i dziewięć dziewcząt) w wieku od 9 do 17 lat, uczących się w szkołach specjalnych w Szczecinie. Formalno-organizacyjne opóźnienie szkolne badanych wynosiło od roku do czterech lat. 71,5% badanych charakteryzowało się lekkim stopniem upośledzenia umysłowego; badani mieli zaburzenia neurodynamiczne, przeważała nadpobudliwość psychoruchowa (42,8%) i zahamowanie psychoruchowe (33,3%). Zaburzenia dodatkowe (nerwice i lęki) miało 57,1%. Większość dzieci pochodziła z rodzin pełnych (71,5%). Jeśli chodzi o warunki opieki nad dzieckiem w środowisku domowym, u 90% rodzin trzy badane elementy środowiska rodzinnego (kultura języka, atmosfera życia rodzinnego, kontrola dostępu do używek) oceniono jako niedostateczne; zła była także sytuacja materialna; rodzice na ogół nie kontaktowali się ze szkołą. Zła była sytuacja szkolna badanych – niepowodzenia dydaktyczne i trudności w nawiązaniu kontaktów koleżeńskich w wielu przypadkach szkoły wyczerpały zasób środków pedagogicznych i represyjnych. Opracowano roczny plan indywidualnej rewalidacji, obejmujący współpracę z rodzicami, szkołą, kuratorem (15 dzieci posiadało nadzór), a w razie potrzeby także z innymi instytucjami i z samym dzieckiem. Badania potwierdziły przyjęte założenia. Systematycznie prowadzone działania przyniosły efekty w postaci zmiany stosunku dzieci i ich rodziców do szkoły. U większości rodzin wzrosło zainteresowanie realizacją przez dzieci obowiązku szkolnego, poprawiła się współpraca ze szkołą; dzieciom stworzono odpowiednie warunki do pracy w domu. Dzieci stopniowo wyrównujące zaległości programowe coraz chętniej chodziły do szkoły, wzrastała ich aktywność na lekcji i udział w życiu szkoły; uzyskano także dużą poprawę wśród uczniów związanych ze środowiskiem rówieśniczym zagrożonym demoralizacją, popełniających czyny przestępcze. Osiągnięcie końcowych rezultatów było możliwe dzięki zmianie postaw rodziców w stosunku do dziecka i szkoły, także zmianie stosunku szkoły i jej społeczności do uczniów. |