Abstrakt: |
Celem badania było ustalenie stopnia, w jakim czynnik intelektualny warunkuje sprawność językową w zakresie formułowania dłuższej wypowiedzi o cechach gatunkowych opowiadania przez uczniów klas czwartych i szóstych – pełnosprawnych intelektualnie uczniów (zdolnych i mniej zdolnych) z klas czwartych szkół powszechnych oraz dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim z klas szóstych szkół specjalnych. W badaniu wykorzystano test psychologiczny Krótka Skala Inteligencji M. Choynowskiego do wyróżnienia podgrupy pełnosprawnych uczniów zdolnych i mniej zdolnych oraz skalę Wechslera i skalę Stanford-Bineta do wyróżnienia grupy dzieci upośledzonych w stopniu lekkim (na podstawie orzeczeń lekarskich). Podstawą oceny umiejętności narracyjnych uczniów były ich wypowiedzi pisemne, będące odpowiedzią na polecenie napisania opowiadania z uwzględnieniem wyrazów: wakacje, harcerze, obóz, pożar, przeżycie (miały one ukierunkować tematycznie wypowiedź). Badaniem objęto w sumie 100 uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim (w wieku 13-15 lat) i 193 uczniów pełnosprawnych umysłowo (w wieku 10-11 lat), w tym 106 uczniów zdolnych i 87 uczniów mniej zdolnych. Badanie przeprowadzono w dziewięciu szkołach specjalnych (11 zespołów klasowych) i sześciu szkołach masowych (14 zespołów klasowych) zlokalizowanych w Warszawie i w województwie warszawskim, Wrocławiu i województwie wrocławskim oraz w województwach poznańskim, toruńskim i sieradzkim. Analiza wyników badań pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków: 1) Uczniowie młodsi, pełnosprawni umysłowo, wykazywali wyższą sprawność językową w zakresie wdrażania stanów emocjonalnych względem prezentowanych zdarzeń niż uczniowie starsi, lecz niepełnosprawni umysłowo. 2) Uczniowie upośledzeni umysłowo osiągali w klasie szóstej poziom zbliżony do ujawnianego przez pełnosprawnych uczniów z klasy czwartej w zakresie: uwzględniania następstwa czasowego zdarzeń i związków przyczynowo-skutkowych między nimi, żywego i dynamicznego prezentowania zdarzeń, barwnego relacjonowania zdarzeń. 3) Uczniowie niepełnosprawni z klas szóstych mieli lepiej przyswojony schemat opowiadania niż dzieci pełnosprawne z klas czwartych i dążyli do uwzględnienia wszystkich jego elementów. 4) Zdolni, pełnosprawni uczniowie zdecydowanie górowali pod względem wszystkich umiejętności nad pełnosprawnymi uczniami mniej zdolnymi. Badaczka sformułowała następujące wnioski ogólne: 1) Czynnik intelektualny jest ważnym wyznacznikiem sprawności narracyjnej dzieci w określonym wieku szkolnym. 2) Proces rozwoju językowego dzieci z dysfunkcją intelektualną jest odmienny od obserwowanego u dzieci pełnosprawnych. 3) Uczniowie niepełnosprawni umysłowo są w stanie opanować pewne rodzaje umiejętności na podobnym poziomie, co uczniowie pełnosprawni. |
Publikacje: |
- Nadolska, H. (1993). Poziom inteligencji a sprawność relacjonowania zdarzeń. Wybrane aspekty badań nad kompetencją narracyjną dzieci pełnosprawnych i upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Kultura i Edukacja, 4, 91-102.
- Nadolska, H. (1994). Poziom inteligencji a sprawność narracji. (Z badań nad mową narracyjną dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim i pełnosprawnych umysłowo). Roczniki Pedagogiki Specjalnej, 5, 43-61.
|