Abstrakt: |
Badania miały na celu wskazanie osobowościowych przyczyn zaburzeń interakcji nauczyciela z uczniami. Pierwszy etap badań polegał na sporządzeniu – w oparciu o badania M. i R. Radwiłowiczów i J. Kozłowskiego – inwentarza negatywnych i pozytywnych cech osobowych pedagogów. Badaniem objęto 60 nauczycielek klas I-III, których zadanie polegało na wybraniu ze wspomnianego inwentarza 22 cech pożądanych i 22 cech niepożądanych u nauczycieli klas początkowych. Na tej podstawie stworzono wizerunek normatywny nauczyciela. Drugi etap badań polegał na zestawieniu tego wizerunku z potrzebami psychicznymi dzieci oraz wyborze cechy nauczyciela, które mogą doprowadzić do zaburzeń w interakcjach z uczniami. Wyniki ukazały, że badane nauczycielki klas początkowych najbardziej ceniły cechy emocjonalne (w tym kontaktowość: 23,1%), cechy wolicjonalne (w tym dotyczące pracy: 13,1%), cechy instrumentalne związane z wykonywaniem zawodu (11,3%). Preferencje te znalazły odzwierciedlenie w wyborach cech przeciwwskazanych. Badane stosunkowo rzadko wybierały cechy światopoglądowe (2,4%) i uspołecznienie nauczycieli (1,7%). Do wyróżnionych na podstawie badań negatywnych cech nauczyciela, które mogą rzutować na interakcje z uczniami, należały: wulgarność, traktowanie pracy z dziećmi jako zła koniecznego, niesprawiedliwość, bezwzględność, nieodpowiedzialność, niechlujność, nadużywanie alkoholu, słaba dykcja, złośliwość, niewyrozumiałość, oschłość, apodyktyczny sposób bycia, niezdyscyplinowanie, niepunktualność, niemiła powierzchowność, niedojrzałość społeczna, niedbałość, flegmatyczne usposobienie, nerwowość, brak poczucia humoru, obojętność na sprawy dzieci. Wyniki badań skłoniły autorkę do sformułowania wniosków, zgodnie z którymi należałoby badać osobowość i umiejętność nawiązywania kontaktów społecznych kandydatów na studia pedagogiczne; zadbać o rozwijanie kompetencji psychologicznych nauczycieli; zachęcać do indywidualnego podejścia do ucznia, innowacyjności oraz liczenia się z opinią uczniów o szkole i jej pracownikach. |