Abstrakt: |
Celem badania było uzyskanie informacji o stanie świetlic na terenie Warszawy oraz o opinii rodziców i wychowawców na temat prowadzonej tam działalności. Badaniem objęto 10 świetlic z nowych dzielnic Warszawy (Ursynów, Natolin, Gocław, Bemowo, Bródno, Lazurowa, Tarchomin, Targówek), 10 kierowniczek świetlic, wychowawców oraz 67 rodziców dzieci z klas I-III (ankiety przekazane za pośrednictwem dzieci). Badanie ujawniło, że liczba miejsc w świetlicach wahała się między 60 a 120, lecz ze względu na potrzeby następowało zagęszczenie do granic możliwości lokalowych i kadrowych. Wszystkie świetlice były otwarte od godziny 7:00 (dwie od 7:30) do 17:00 i znajdowały się w budynkach szkolnych i mieszkalnych, dysponowały więc własnymi pomieszczeniami. Wszystkie lokale nie miały więcej niż kilkanaście lat, a ich powierzchnia wahała się między 64 a 150 metrów kwadratowych, co w przeliczeniu na liczbę wychowanków dawało 0,3-1,1 metra kwadratowego na dziecko, nie zapewniając im tym samym odpowiednich warunków. Wyposażenie świetlic obejmowało materiały do zajęć plastycznych, gry i zabawki (wszystkie placówki), aparaty do przeźroczy, radia, telewizory, sprzęt sportowy, następnie instrumenty muzyczne (w połowie badanych świetlic), projektory filmowe, adaptery i w jednej placówce wideo. Otoczenie świetlic było zróżnicowane (od parkingów, ruchliwych ulic czy terenów budowy do parków, skwerów, ogrodów i lasów). Wychowawcy najwięcej czasu poświęcali na zabawy, gry i spacery na świeżym powietrzu z dziećmi, następnie na odrabianie lekcji, oglądanie telewizji i filmów, słuchanie radia i czytanego tekstu oraz zabawy dowolne, rzadziej inscenizacje, majsterkowanie, leżakowanie, wycieczki itp. Konfrontacja wypowiedzi wychowawców z opiniami rodziców sugerowała, że odpowiedzi tych pierwszych świadczą o ich wiedzy na temat teorii wychowania, ale nie pokrywają się z rzeczywistością. Za najczęstsze powody problemów z organizowaniem zajęć wychowawcy uznali: kwalifikacje własne wychowawców, stan neuropsychiczny wychowanków, warunki lokalowe, infrastrukturę, wyposażenie świetlicy, współpracę z rodzicami i ze szkołą. Zgodnie z wypowiedziami rodziców 46 dzieci przebywało w świetlicy dziennie od czterech do pięciu godzin i więcej. 31 uczniów uczęszczało do świetlicy codziennie w tych samych godzinach, 36 zaś w różnych ze względu na zmianowość nauki w szkole. 17 uczniów odrabiało lekcje tylko w świetlicy, 30 tylko w domu, 28 w domu i w świetlicy. W 29 przypadkach rodzice odpowiedzieli, że dziecko uczęszcza do świetlicy niechętnie, w 26 – chętnie lub czasami chętnie, czasami nie. Rodzice nie wiedzieli na ogół, jakie zajęcia w świetlicy lubi najbardziej ich dziecko – większość uznała, że zabawy na świeżym powietrzu oraz oglądanie filmów i TV. 27 rodziców dostrzegło wpływ uczęszczania do świetlicy na zachowanie dziecka, z czego 11 określiło go jako pozytywny (samodzielność, rozwój społeczny i emocjonalny), 16 zaś jako negatywny (nerwowość, kłopot z koncentracją uwagi, przemęczenie). Rodzice udzielili odpowiedzi na temat ewentualnych zmian w funkcjonowaniu świetlicy: lokal, wyposażenie, organizacja – zwiększenie liczby izb świetlicowych, lepsze ich wyposażenie, zmniejszenie liczby dzieci w grupach; osobowość i metody pracy wychowawcy – częstsze stosowanie metod aktywizujących i maksymalne organizowanie dzieciom czasu; rodzaj i treść zajęć – zwiększenie różnorodności zajęć świetlicowych (różne koła zainteresowań, zajęcia ruchowe). Nieliczni rodzice wyrazili zdanie, że powinni mieć wpływ na program pracy, organizację i treści zajęć w świetlicy. Wśród podanych przez rodziców innych form opieki nad dziećmi często pojawiały się koła i ogniska osiedlowe. |