Abstrakt: |
Celem badania było ustalenie, czy i w jakim stopniu wspólne mieszkanie z ojcem nadużywającym alkoholu oddziałuje na motywację dziecka do nauki szkolnej, sposób jego funkcjonowania w szkole oraz na poziom uspołecznienia. Badaniem objęto 640 uczniów z klas VII-VIII wiejskich i miejskich szkół podstawowych (w tym 310 dziewcząt), w wieku 13-16 lat, dobranych drogą losowania, których ojcowie byli rejestrowani jako nadużywający alkoholu. Grupę porównawczą stanowiło 640 uczniów (w tym 310 dziewcząt), których ojcowie byli abstynentami bądź pili alkohol sporadycznie. Teren badań stanowiły województwa: bialskopodlaskie, chełmskie, siedleckie, lubelskie, zamojskie, tarnobrzeskie. Wykorzystano następujące metody i techniki: Ogólny Test Klasyfikacyjny w autoryzowanej polskiej adaptacji, opracowany przez Z. Dobruszka i A. Witoszka, Arkusz Zachowania się Ucznia B. Markowskiej, analizę dokumentacji szkolnej. Ustalono, że istnieje wyraźny związek pomiędzy nadużywaniem alkoholu przez ojców a dynamiką rozwoju zdolności intelektualnych dzieci. Obliczenia statystyczne wykazały, że zasób wiadomości ogólnych, wyrażony wynikami standaryzowanymi, różni się istotnie na niekorzyść uczniów z grupy podstawowej. Porównanie wyników centylowych i dokonanie oceny zdolności intelektualnych pozwoliło stwierdzić, że uczniowie z grupy podstawowej uzyskują wynik przeciętny, a z grupy porównawczej – wysoki. Nauczyciele wyżej oceniali motywację dziewcząt do nauki szkolnej z obu grup. Nadużywanie alkoholu przez ojców niekorzystnie wpływało na warunki rozwojowe dzieci, wywoływało u nich zaburzenia emocjonalne. W grupie podstawowej 37,9% chłopców i 10% dziewcząt wykazywało wysoki poziom zachowania antyspołecznego; bardzo wysoki i wysoki poziom uspołecznienia prezentowało 7,6% chłopców i 11,9% dziewcząt. Konflikty wewnątrzrodzinne deformowały postawy społeczne i uczuciowe, odbijały się ujemnie na poziomie aspiracji dzieci. Do szkół średnich maturalnych wybierało się 14,5% chłopców i 16,7% dziewcząt z grupy podstawowej, a w grupie porównawczej odpowiednio 54,8% i 52,5%. Około 1/4 dziewcząt z grupy podstawowej wybierało szkoły i zawody wymagające matury, w grupie porównawczej – 58,5%. Chłopcy z grupy podstawowej preferowali zawody dające wysokie dochody materialne (np. murarz-betoniarz, górnik, hydraulik, stolarz), 63,5% wybierało zawody niewymagające matury, a 14,5% zawody wymagające ukończenia szkoły średniej – w grupie porównawczej odpowiednio 34,8% i 54,5% badanych. |