Abstrakt: |
Celem badania było przeanalizowanie obowiązujących podręczników historii dla szkół średnich pod względem zawartości materiału do prezentacji historii powszechnej. Zbadano, jaki poziom merytoryczny w zakresie historii powszechnej prezentują obecne podręczniki dla szkół średnich, jakie jest ich powiązanie z programami i minimum, w jakim stopniu realizują ich założenia, jak traktowane są w nich poszczególne elementy składowe nauki historii i jaka jest ich forma przekazu. Przeanalizowano następujące podręczniki: J. Tazbirowa, E. Wipszycka, Historia. Starożytność, Warszawa 1991; H. Manikowska, J. Tazbirowa, Historia. Średniowiecze, Warszawa 1989; T. Cegielski, K. Zielińska, Historia. Czasy nowożytne, Warszawa 1991; A.L. Szcześniak, Historia. Dzieje nowożytne i najnowsze od 1815 do 1918, Warszawa 1992; A.L. Szcześniak, Historia 1918-1939, Warszawa 1992; A. Pankowicz, Historia. Polska i świat współczesny, Warszawa 1991. Ogólnie przeciętny poziom podręczników był raczej dobry, choć ich wartość była zróżnicowana. Poziom faktografii był w miarę wyrównany, nie występowała większa liczba błędów faktograficznych. Zdecydowanie najlepsze były trzy pierwsze podręczniki, obejmujące program klasy pierwszej i drugiej, uwzględniające najnowszy stan nauk historycznych i przekazujące go uczniom w przystępnej formie, wypełniające w całości założenia programowe, a nawet je uzupełniające. Znacznie słabsze były podręczniki dla klasy trzeciej i czwartej, opierające się na starszych koncepcjach historycznych, w niewielkim stopniu uwzględniające nowsze (ich wprowadzanie miało w wielu wypadkach charakter polityczny, a nie naukowo-dydaktyczny), koncentrujące się na problemach politycznych i zaniedbujące kwestie kultury i gospodarki. Pod względem objętości materiału podręczniki przekraczały ramy zakładane przez programy. Budowa i forma przekazu we wszystkich podręcznikach były podobne, z wyjątkiem podręcznika T. Cegielskiego i K. Zielińskiej, Historia. Czasy nowożytne. |