Przedmiotem badania sondażowego było doświadczanie poczucia podmiotowości uczniów klas I–III szkoły podstawowej w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Badanie zostało przeprowadzone przez 190 nauczycieli czynnych zawodowo, absolwentów studium nauczycielskiego, doszkalających się na studiach zaocznych w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu na kierunku nauczanie początkowe. Badaniem objęto 190 oddziałów klas początkowych ze 190 szkół w województwach: opolskim, katowickim, kaliskim, wałbrzyskim i wrocławskim (szkoły dobrano losowo). W badaniu wzięło udział 4091 uczniów klas początkowych (w tym: 2052 dziewczęta i 2039 chłopców). Do klasy pierwszej uczęszczało 1967 osób (261%), do klasy drugiej – 1545 (37,8%), do klasy trzeciej – 1479 (36,1%). Do szkół miejskich uczęszczało 56,7% badanych, do szkół wiejskich zaś – 43,3%. Narzędziem badawczym był wywiad z uczniem na temat poczucia podmiotowości w procesie nauczania. Przed przeprowadzeniem wywiadu badacze spotykali się z uczniami w obecności wychowawcy, by wzajemnie się poznać i zdobyć zaufanie. 67,2% uczniów miało poczucie, że mogą zwrócić się w czasie lekcji do nauczyciela, jeśli będą mieli jakieś trudności. Takie przekonanie wyznawało 62,4% respondentów z klas trzecich, 68,7% z klas drugich oraz 70,6% z klas pierwszych. 56,5% badanych zadeklarowało, że chętnie zgłaszają się do odpowiedzi. Najchętniej wykazywali się aktywnością podczas lekcji uczniowie klas pierwszych (60%), najmniej chętnie – uczniowie klas trzecich (53,3%). Blisko połowa uczniów czuła, że mogą swobodnie zadawać pytania. 47,6% badanych odczuwało, że mają możliwość mówienia o tym, co ich interesuje. Niemal połowa uczniów z klas początkowych odczuwała stres związany z wieloraką aktywnością w procesie kształcenia, a nie z jawnymi niepowodzeniami szkolnymi. Połowa respondentów twierdziła, że chętnie zgłaszają pomysły związane z tym, co i jak wykonać. Przekonanie to zmniejsza się wraz z upływem czasu – wyznaje je 52,9% uczniów klas pierwszych, 51,4% – klas drugich, 45,8% – klas trzecich. 47,7% uczniów czuło, że mogą wyjaśniać to, co spostrzegają i przeżywają poza szkołą. Tylko 31,4% badanych deklarowało, że mogą współdecydować o tym, jakie zadania będą wykonywane podczas lekcji. Odsetek badanych w tej kwestii także spada wraz z upływem czasu – przekonanie o współdecydowaniu wyraziło 34,3% pierwszoklasistów, 32,6% drugoklasistów i 27,4% trzecioklasistów. Ponad 80% uczniów zadeklarowało, że czują satysfakcję z wykonania trudnego zadania. Co ciekawe, mniej pierwszoklasistów niż trzecioklasistów cieszy się z rozwiązania trudnego zadania – odpowiednio 79,5% i 88,2%. Tylko blisko 60% uczniów klas początkowych stara się dokładnie wiedzieć, czego, jak i po co się uczą. Tyle samo respondentów próbuje oceniać to, czego się nauczyli. 69,2% badanych jest przekonanych, że wykonywane przez nich zadania są ważne i potrzebne. Przekonanie to zmniejsza się w klasie trzeciej w stosunku do pierwszej o ponad 5% – odpowiednio 67,2% i 72,8%. Średnio 55% uczniów pracuje samodzielnie. Prawie 70% badanych czuje się odpowiedzialnymi za wykonywane zadania.