Abstrakt: |
Badanie dotyczyło Skali zachowań asertywnych dla dzieci – CABS (Children’s Assertive Behavior Scale) Michelsona i Wooda, w tłumaczeniu na język polski z 1992 r. W badaniu próbnym zastosowano ją w wersji rozszerzonej do 32 itemów (27 oryginalnych, pięć eksperymentalnych). W wyniku analizy mocy dyskryminacyjnej po przebadaniu 182 dzieci (89 dziewcząt, 93 chłopców) odrzucono pięć itemów najniżej korelujących z wynikiem ogólnym skali, sprowadzając ją ponownie do 27 itemów – wymieniono cztery itemy oryginalne na eksperymentalne i wyeliminowano jeden item eksperymentalny. W takiej postaci skalę CABS zastosowano w programie badawczym, który objął grupę 280 dzieci w wieku 12-15 lat, uczniów klas VI-VIII szkoły podstawowej. Na podstawie przeprowadzonego badania obliczono rzetelność polskiej wersji skali; alfa Cronbacha wynosiła 0,82 dla wyniku ogólnego – wskaźnika asertywności (podobny wynik jak w przypadku oryginału). Stałość metody oszacowano na podstawie dwukrotnego badania grupy dzieci (N = 42) w odstępie dwóch tygodni; dla wyniku ogólnego uzyskano współczynnik równy 0,85, stałość podskali agresywności wynosiła 0,73, podskali submisyjności 0,71. Wynik ogólny badanych dzieci polskich wskazywał na względnie niski poziom asertywności w tej grupie w porównaniu z badaniami zagranicznymi; poziom asertywności chłopców był znacząco niższy niż dziewcząt. Analiza czynnikowa metodą głównych składowych na wynikach 280 dzieci w wieku 12-15 lat doprowadziła do wyodrębnienia ośmiu czynników o wartościach własnych większych od 1, tylko jeden z nich wyczerpywał znacząco dużą i większą niż inne część wariancji; ładunki itemów w ramach tego czynnika były statycznie bardzo istotne, co wskazywało, że jest to czynnik asertywności ogólnej. Analiza czynnikowa przeprowadzona na tych samych danych metodą czynników głównych z rotacją varimax doprowadziła do wyodrębnienia ośmiu bardziej specyficznych czynników (współbrzmienie z bólem drugiej osoby, inicjatywa i aprobata w kontaktach, troska o własne dobro, trzymanie się swojego zdania, obrona siebie i innych, zdolność przeciwstawienia się, przyjęcie pochwały, przejęcie inicjatywy) co wskazywało, że asertywność u dzieci charakteryzowała się również pewną specyficznością w odniesieniu do sytuacji. Stwierdzono, że Skala zachowań asertywnych w adaptacji polskiej stanowi użyteczne narzędzie pomiaru umiejętności społecznych dzieci w wieku szkolnym; może być stosowana w badaniach naukowych, służyć do wyodrębniania dzieci i młodzieży wymagających treningu umiejętności społecznych, do badania skuteczności psychoterapii; może być stosowana w psychologii klinicznej do badania funkcjonowania społecznego dzieci z zaburzeniami zachowania, emocjonalnymi, chorobami psychosomatycznymi. |