Przedmiotem badania były czynniki wpływające na wyniki zewnętrznych egzaminów w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach średnich. W ramach badania przeprowadzono analizę ilościową danych z Komisji Egzaminacyjnej (za lata 2002-2006), a także badania jakościowe w kilku wybranych gminach, w tym w sześciu wiejskich (ta część badania została zreferowana w artykule). Gminy podzielono na trzy pary z poszczególnych rejonów Polski: Mazowsza (BAB i STA), Mazur (SW i PC) i Małopolski (SZU i WAD). W jednej gminie z każdej pary uczniowie osiągali przeciętnie lepsze wyniki od średniej regionalnej w egzaminie gimnazjalnym (BAB, SW, SZU), a w drugiej – gorsze. Analizowane czynniki, wpływające na wynik egzaminu to: region, zamożność gminy, charakterystyka społeczna mieszkańców. W gimnazjach o wyższych wynikach były jednocześnie gorsze klasy, np. w BAB – dwa oddziały. W tym przypadku były to klasy „dowożone”. Czynnikami powodującymi gorsze wyniki osiągane przez tych uczniów były: czas dojazdu, niemożność udziału w zajęciach pozalekcyjnych (np. sportowych), poza zajęciami wyrównawczymi, dostosowanymi do godzin dojazdów uczniów, osłabiony kontakt z rodzicami (jeśli przychodzą do szkoły, są bardziej onieśmieleni, mniej aktywni), gorsze warunki materialne, znikomy udział w wycieczkach, niższa samoocena, niski odsetek uczniów mających plany na przyszłość (10-20%; w klasach dobrych – 40-50%). Wyraźnie mniejsze różnice w wynikach między klasami gorszymi a lepszymi wystąpiły w gimnazjum SZU. Powody były następujące: wymieszanie klas, tzn. połowa to dzieci miejscowe, a reszta – dowożone; bogata oferta zajęć pozalekcyjnych, dostosowanych również do możliwości dzieci dojeżdżających; w wycieczkach biorą udział na ogół całe klasy, w przypadku trudności materialnych do wyjazdu ucznia dopłaca Rada Rodziców; dodatkowy posiłek oprócz obiadu.