Badanie miało na celu opisanie hierarchii wartości i postaw życiowych wyznawanych przez dzieci z Zaolzia uczące się w szkołach z polskim językiem nauczania. Objęło ono w sumie 259 uczniów klas czwartych i ósmych z Czeskiego Cieszyna, Karwiny-Frysztadu, Karwiny-Nowe Miasto, Hawierzowa, Suchej Górnej, Cierlicka i Bogumina; z klas czwartych z Orłowej, Stonawy i Olbrachcic; z klas ósmych z Lutyni Dolnej. Analiza wyników wykazała, że do najczęściej wyznawanych przez zaolziańskie dzieci wartości należały: spokojne życie rodzinne (80% wskazań), wygodne życie bez problemów (66%), życie pełne przygód (ponad 50%), praca zawodowa (46% w klasie czwartej i 49% w klasie ósmej) oraz wykształcenie/zdobywanie wiedzy (ponad 39%). Na dalszych miejscach znalazły się sława i popularność, realizacja wartości moralnych, wysoki standard życia, wysokie stanowiska. Najniżej w hierarchii znalazły się etyka i działalność prospołeczna. Postawy te dość wyraźnie różniły się od postaw prezentowanych w tym samym czasie (koniec lat osiemdziesiątych) przez młodzież polską, u której zwiększyło się znaczenie wartości moralnych, uniwersalnych norm i humanistycznych ideałów. Pod względem wyznawanych wartości młodzież zaolziańska przypominała raczej młodzież polską z lat siedemdziesiątych i początku lat osiemdziesiątych z przewagą wartości związanych z życiem prywatnym. Dostrzegalne były zależności między preferowanymi przez badanych uczniów wartościami a miejscem zamieszkania: 1) wśród dzieci z miast średniej wielkości dominowały wartości związane z wygodnym życiem, częściej pojawiała się też chęć zdobycia sławy, piastowania wysokiego stanowiska i cieszenia się wysokim standardem życia; 2) dzieci wiejskie nieco wyżej ceniły wiedzę i wykształcenie, starsze dzieci wiejskie preferowały wartości materialne (choć młodsze dzieci wiejskie ceniły je mniej niż rówieśnicy z małych i średnich miast); 3) dzieci z małych miast i ze wsi ponad dwukrotnie częściej od dzieci z miast średnich wybierały życie pełne przygód. Istotny okazał się też wpływ płci – dziewczęta wyżej niż chłopcy ceniły wartości moralne, a chłopcy częściej preferowali wiedzę i wykształcenie, wysoki standard życia i piastowanie stanowisk kierowniczych. Jednak zarówno dziewczęta, jak i chłopcy, cenili życie rodzinne, życie wygodne i pełne przygód. Starsze dziewczęta stawiały życie pełne przygód na drugim miejscu za wartościami rodzinnymi, znacznie częściej wybierały też wartości związane z udziałem w kulturze (odwrotnie niż w grupie młodszej). Aspiracje badanych zgodne były z wyznawanymi przez nich wartościami – najczęściej były to aspiracje rodzinne (89% z klas czwartych i 92% z klas ósmych), przy czym słabiej objawiały się one wśród dzieci wiejskich niż miejskich. Dzieci z Zaolzia raczej wysoko oceniały swoje osiągnięcia szkolne i okazywały dużą wiarę w swoje możliwości w sferze nauki. Około 32% badanych z klas ósmych aspirowało do osiągnięcia wykształcenia wyższego (częściej dzieci ze średnich miast), a 15% planowało się uczyć w szkołach pomaturalnych. Aspiracje zawodowe związane były na ogół z pracą dającą wysokie zarobki, spokojną i niewymagającą większego zaangażowania, przy czym aspiracje te różnicowane były przez miejsce zamieszkania, wiek i płeć. Znaczna większość badanych deklarowała chęć dążenia do uczestnictwa w życiu publicznym (życie społeczno-polityczne i kultura), przy czym zauważalnie wyższe aspiracje w tej sferze miały dzieci wiejskie. Do osób znaczących dla dzieci zaolziańskich należeli przede wszystkim rodzice (dla młodszych uczniów bardziej ojciec, dla starszych – matka), następnie rodzeństwo. Stosunkowo rzadko wybierani byli nauczyciele, szczególnie przez dzieci starsze. Do najbardziej pożądanych zdaniem badanych cech ludzkich należały pracowitość, uczciwość i wesołość (dzieci młodsze) oraz uczciwość wesołość i pracowitość (dzieci starsze). Pomimo roli, jaką powinno spełniać uczęszczanie do szkoły z polskim językiem nauczania, duża część dzieci zadeklarowała, że w niewielkim stopniu zna problemy Polski (43% z klas czwartych i 26% z klas ósmych) lub że zna je w stopniu średnim (42% z klas czwartych i 62% z klas ósmych).