Celem badania było znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy i w jakim stopniu następują zmiany w zakresie wykonywania zadań przez uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim w sytuacjach trudnych w porównaniu z wykonywaniem tych samych zadań w sytuacji normalnej. Badaniem objęto uczniów klas V–VIII ze szkoły specjalnej dla lekko upośledzonych umysłowo. Wykorzystano metodę eksperymentu pedagogicznego (rozwiązywanie zadań na lekcji matematyki [1]; sytuacja I – normalna, II i III – sytuacje trudne – rozwiązywanie zadania pod presją czasu [2] oraz w obecności obcej osoby [3]). Posłużono się także sprawdzianem, który obejmował 20 działań w zakresie 100 z zastosowaniem dodawania, odejmowania, mnożenia i dzielenia (po pięć przykładów). Do ostatecznej analizy w pierwszej turze zakwalifikowano wyniki 25 osób (z 36), uczestniczących w trzech sytuacjach eksperymentu. W drugiej turze w badaniu wzięło udział 37 uczniów, ale do analizy przyjęto wyniki 26 badanych. Badanie pokazało, że wyniki uczniów są bardzo zróżnicowane zarówno w sytuacji normalnej, jak i w sytuacjach trudnych. Najczęstsze było obniżenie wyników w sytuacji II i podwyższenie w sytuacji III – 11 uczniów. Siedmiu uczniów osiągnęło takie same wyniki w sytuacji normalnej i utrudnionej [2]. 26 respondentów uzyskało niższe wyniki w sytuacji utrudnionej niż w normalnej, a 18 uczniów lepiej wypadło w sytuacji z utrudnieniem niż w sytuacji normalnej. 17 osób otrzymało niższe wyniki w sytuacji trudnej [3] niż w normalnej, a 23 uczniów wypadło lepiej w obecności obcej osoby niż w sytuacji normalnej. 25 respondentów uzyskało lepsze wyniki ze sprawdzianu w obecności obcej osoby niż pod presją czasu, a 16 odwrotnie – lepiej wypadło podczas sprawdzianu pod presją czasu niż w obecności obcej osoby. Wyniki badania nie pozwalają na sformułowanie jednoznacznych wniosków na temat reakcji uczniów upośledzonych w sytuacjach trudnych i utrudnionych. Należy jednak przyjąć, że dalsze badania powinny uwzględniać nie tylko poziom sprawności umysłowej upośledzonych, lecz także ich cechy charakteru i osobowości, np. przewagę hamowania albo pobudzenia, wysoki poziom lęku, nieadekwatną samoocenę, małą odporność na pokonywanie trudności. Znaczącym czynnikiem będzie także rola środowiska rodzinnego. W dalszych badaniach warto ponadto uwzględnić różne zadania, nie tylko matematyczne, lecz także z innych przedmiotów objętych (albo nie) programem nauczania w szkole specjalnej. Można również uwzględnić osiągnięcia uczniów w nauce.