Abstrakt: |
Celem badania było poznanie aspiracji, dążeń i planów życiowych młodzieży szkolnej. Badanie zrealizowano na ogólnopolskiej losowej próbie 65 szkół średnich (po jednej, ostatniej klasie z każdej szkoły), w tym w liceach ogólnokształcących, technikach i zasadniczych szkołach zawodowych. W doborze próby uwzględniono wielkość miejscowości, w której znajdowała się szkoła. Badaniem objęto łącznie 1360 uczniów, z którymi zrealizowano wywiady audytoryjne z zastosowaniem kwestionariusza ankiety. Uzyskane dane porównano z danymi z wcześniejszych edycji badania młodzieży. Wyniki pozwoliły stwierdzić, że podstawowe dążenia młodzieży nie uległy większej zmianie w porównaniu z 2010 rokiem. Najważniejsze były dla nich miłość i przyjaźń (49%) oraz udane życie rodzinne (48%), na kolejnym miejscu znalazła się ciekawa praca (41%), następnie zaś wysoka pozycja zawodowa (35%). W porównaniu z badaniami z lat 90. można było stwierdzić nasilenie się dążeń do osiągnięcia kariery zawodowej, spadek aspiracji związanych z życiem religijnym oraz większe znaczenie miłości i przyjaźni. Postawy te były zróżnicowane ze względu na płeć i typ szkoły. Większość uczniów tradycyjnie planowała kontynuację nauki po ukończeniu szkoły średniej. 59% chiało rozpocząć studia wyższe na wybranym kierunku, przy czym 33% planowało łączyć naukę z pracą, a 26% tylko się uczyć. 15% uczniów planowało wyjechać za granicę na dłuższy czas. Deklaracje te były silnie zróżnicowane ze względu na typ szkoły – uczniowie liceów ogólnokształcących w zdecydowanej większości planowali rozpocząć studia (80%), z czego blisko połowa chciała łączyć studia z pracą (40%); podobne plany miała połowa uczniów techników (49%), z czego większość planowała jednoczesną pracę (34%); jedynie jedna trzecia uczniów ZSZ chciała kontynuować naukę w technikum lub liceum (30%), najczęściej łącząc ją z pracą (26%). Wśród czynników decydujących o znalezieniu pracy uczniowie wskazywali najczęściej na znajomości (60%), następnie wyuczony zawód (46%) oraz znajomość języków obcych (41%). Nastroje dotyczące poczucia zagrożenia bezrobociem wśród młodzieży były najniższe na początku lat 90., następnie ulegały systematycznemu polepszeniu, by w 2003 roku znów się pogorszyć. Rok 2008 przyniósł dużą poprawę, lecz od tego momentu utrzymuje się tendencja spadkowa, co potwierdził również pomiar z 2013 roku – 26% uczniów bardzo obawiało się, że nie znajdą pracy, 37% było tym lekko zaniepokojonych, 26% przypuszczało, że pracę raczej znajdą, a tylko 10% było tego pewnych. Dziewczęta czuły się bardziej zagrożone bezrobociem od chłopców (podobnie jak w poprzednich latach). Aż 32% dziewcząt bardzo obawiało się, że nie znajdą pracy, 42% było tym lekko zaniepokojonych, 22% przypuszczało, że pracę znajdą, i tylko 4% było tego pewnych. Odsetki te wśród chłopców kształtowały się odpowiednio na poziomie: 19%, 32%, 31% i 18%. Większe poczucie zagrożenia dotyczyło również uczniów techników (70%) i liceów ogólnokształcących (65%) niż zasadniczych szkół zawodowych (41%) – tak silna różnica nie pojawiała się we wcześniejszych pomiarach. Wśród sposobów ewentualnego poradzenia sobie z niemożnością znalezienia pracy dominował wyjazd za granicę. W stosunku do poprzednich lat spadło przekonanie młodzieży, że założenie przez nich w przyszłości własnego biznesu wchodzi w grę (52%). Jednocześnie stosunkowo niewielka liczba wykluczała taką możliwość (8%). |