Cele badawcze: analiza uczestnictwa uczniów w ofercie wychowawczej gimnazjum, rozpoznanie elementów pracy i kontroli wychowawczej ze strony nauczycieli i dyrekcji, poznanie natężenia nagannych zachowań w gimnazjach. Wykorzystano dane z dwóch badań. Pierwsze z nich przeprowadził CBOS w listopadzie 2001. Wykorzystano wówczas następujące narzędzia badawcze: kwestionariusz ankiety dla dyrektorów Wybrane informacje o gimnazjach, uzupełniony o Kartę zajęć wychowawczo-edukacyjnych gimnazjum (N = 37); kwestionariusz ankiety dla nauczycieli Praca w gimnazjum w zeszłym roku szkolnym” (N = 773); kwestionariusz ankiety dla uczniów drugiej klasy gimnazjum Jak upłynął ci zeszły rok szkolny? (N = 12999). Drugie badanie, którego wyniki wykorzystano w analizie, miało charakter terenowy i zostało przeprowadzone przez Zakład Badań Naukowych Polskiego Towarzystwa Socjologicznego na początku listopada 2011. Przebadano wówczas dwa gimnazja, wiejskie i miejskie, średniej wielkości, samodzielne i posiadające własne siedziby. Badaniem objęto uczniów klas I-III, którzy wypełnili kwestionariusz Ja i moje gimnazjum (N = 384 uczniów z gimnazjum miejskiego i 311 z wiejskiego); wychowawców klas I-III, którzy wypełnili kwestionariusz Praca wychowawcza w gimnazjum; kompetentnych egzaminatorów (przeprowadzono wywiady magnetofonowe z dyrektorami placówek); przedstawicieli aktywnej młodzieży. Do najczęstszych problemów wychowawczych, napotykanych przez wychowawców w gimnazjach, należały: trudności w doborze skutecznych instrumentów realizacji ogólnie formułowanych celów w programach wychowawczych; przypadkowy dobór środków wychowawczych na poziomie konkretnych szkół; brak systematycznej ewaluacji działań wychowawczych; „programy ukryte”, związane z różnymi kontekstami instytucjonalnymi szkoły. Wyniki badania pozwoliły stwierdzić, że w drugim roku reformy gimnazja stawiały sobie wymagające zadania wychowawcze, ukierunkowane na potrzeby uczniów i poszukiwanie nowoczesnych instrumentów pracy wychowawczej.