Abstrakt: |
Przedmiotem ogólnopolskiego badania ankietowego był poziom spożycia wszystkich substancji psychoaktywnych (alkoholu, tytoniu, leków i narkotyków) przez młodzież w wieku 15-16 i 17-19 lat. Badaniami objęto uczniów klas pierwszych i trzecich ze szkół ponadpodstawowych. Wyniki ujawniły, że do najbardziej rozpowszechnionych wśród uczniów używek należał alkohol – próby picia miało za sobą 90,3% pierwszoklasistów i 96,6% trzecioklasistów, a w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie piło odpowiednio 82% i 93,8% uczniów. Zestawienie danych z 1999 i 1995 roku ukazało wzrost o 5-6% w spożyciu zarówno wśród pierwszo-, jak i trzecioklasistów. Za wskaźnik względnie częstego używania alkoholu przyjęto picie przynajmniej raz w czasie miesiąca poprzedzającego badanie – dotyczyło to 61,1% uczniów klas pierwszych oraz 78,1% uczniów klas trzecich. Również na tym polu zanotowano wzrost w porównaniu z 1995 o 11% wśród młodszych i o 16% wśród starszych uczniów. Wszystkie trzy powyższe wskaźniki okazały się wyższe dla chłopców niż dla dziewcząt, choć różnice te zanikały z wiekiem. Wśród trzecioklasistów chłopcy pili częściej, tylko gdy brało się pod uwagę spożywanie alkoholu w ciągu ostatnich 30 dni. W 1995 roku różnice te zaznaczały się również w spożyciu alkoholu w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Jednorazowe spożycie piwa: 26% młodszych uczniów spożywało poniżej 0,5 litra, 24% od 0,5 litra do litra; 29% starszych uczniów piło od 0,5 litra do litra piwa. Wino i wódka okazały się mniej popularne, przez co uzyskano również mniej informacji na temat ich jednorazowego spożycia. Odpowiedzi respondentów ukazały jednak wyraźnie odmienny charakter spożywania tych trunków – wino pito symbolicznie, a wódkę w celu upicia się. Jednorazowe spożycie każdego z tych napojów było niższe wśród dziewcząt niż wśród chłopców, przy czym znów różnice te maleją w klasie trzeciej. Młodsi uczniowie pili przede wszystkim na wolnym powietrzu (częściej chłopcy) i u kogoś w domu (częściej dziewczęta). Z kolei wśród starszych uczniów zwiększała się rola picia w miejscach publicznych, czyli na dyskotece, w barach i pubach. Trzecioklasiści najczęściej pili właśnie na dyskotece lub u kogoś w domu (częściej dziewczęta), względnie w barze lub pubie (częściej chłopcy). Doświadczenie upicia się miało za sobą chociaż raz 50% pierwszoklasistów i 60% trzecioklasistów, w ciągu ostatnich 30 dni – odpowiednio 31% i 36%. W porównaniu z 1995 rokiem nastąpił znaczny wzrost odsetka upijających się wśród chłopców, szczególnie biorąc pod uwagę upicie się w ciągu ostatnich 30 dni. Odsetki te znacznie różniły się w przypadku chłopców z pierwszych i trzecich klas, wśród dziewcząt były podobne. W rezultacie największe różnice między płciami w zakresie upijania się widoczne były wśród trzecioklasistów. Wymieniane przez pierwszoklasistów konsekwencje picia alkoholu były następujące (według częstości wskazań): negatywne – kac, szkody zdrowotne, złe samopoczucie, obawa przed zrobieniem czegoś, czego potem będzie się żałować; pozytywne – świetna zabawa, towarzyskość, odprężenie, zapominanie o swoich problemach. Trzecioklasiści odpowiadali podobnie na pytanie o negatywne konsekwencje picia, natomiast nieco częściej od pierwszoklasistów wskazywali na jego pozytywne skutki. W porównaniu z wcześniejszymi badaniami zanotowano spadek częstości wskazywanych konsekwencji negatywnych i wzrost pozytywnych. 50,7% pierwszoklasistów i 48% trzecioklasistów nie umiało odpowiedzieć na pytanie, czy będą pić alkohol w wieku 25 lat. W klasach pierwszych 25,7% badanych stwierdziło, że nie, 23,6% – że tak. W klasach trzecich odsetki te wynosiły odpowiednio 19% i 33%. 18% badanych zażyło w swoim życiu jakiś rodzaj substancji narkotycznej (chłopcy – 23%, dziewczęta – 13%). 14% paliło marihuanę (odpowiednio 19%, 10%), w tym 9% w ciągu ostatnich 30 dni (10%, 4%). Inne narkotyki stosowało 11% uczniów (15%, 8%), w tym ecstasy – 3% (3%, 2%), leki uspokajające bez recepty od lekarza – 18% (13%, 24%), narkotyki wziewne – 9% (10%, 7%). 10% badanych używało jednocześnie alkoholu i narkotyków (8%, 12%). |