Abstrakt: |
Celem badania było określenie postaw młodzieży wobec domu rodzinnego, rodziców i rówieśników. Badanie zrealizowano na ogólnopolskiej losowej próbie 65 szkół średnich (po jednej, ostatniej klasie z każdej szkoły), w tym w liceach ogólnokształcących, technikach i zasadniczych szkołach zawodowych. W doborze próby uwzględniono wielkość miejscowości, w której znajdowała się szkoła. Badaniem objęto łącznie 1360 uczniów, z którymi zrealizowano wywiady audytoryjne z zastosowaniem kwestionariusza ankiety. Uzyskane dane porównano z wcześniejszą edycją badania młodzieży. Wyniki pozwoliły stwierdzić, że choć nadal znaczna większość uczniów mieszkała z rodzicami, zwiększyła się w porównaniu z poprzednimi edycjami badania liczba dzieci wychowywanych przez jednego rodzica, najczęściej przez matkę i najczęściej w dużym mieście, zwykle przy gorszej sytuacji materialnej rodziny. Problem migracji zarobkowej rodziców (zwykle ojców) dotyczył 17% badanych. W ciągu ostatnich 20 lat nie zmieniła się w sposób znaczący rola środowiska rodzinnego w życiu młodzieży. Zwiększyło się natomiast znaczenie relacji opartych na przyjaźni. Najważniejszą osobą w domu była dla większości badanych matka – przyjmowała rolę autorytetu, oferowała wsparcie w trudnych sytuacjach, była najczęstszym partnerem do rozmowy, pełniła rolę doradcy i przyjaciela (zdecydowanie częściej w przypadku córek). Ojciec okazał się drugą co do ważności osobą w domu, na którą częściej wskazywali synowie niż córki, relacje synów z ojcami były jednak mniej intensywne od relacji córek z matkami. Niezmienną i stosunkowo niewielką rolę w życiu młodzieży odgrywało rodzeństwo. Z rodzicami rozmawiano najczęściej o szkole oraz o planach na przyszłość, przy czym dwa razy więcej uczniów wskazywało na matkę jako na częstą partnerkę w tych rozmowach niż na ojca. Najczęściej rozmawiały ze sobą córka z matką, szczególnie o szkole, planach na przyszłość, problemach osobistych i seksie. Chłopcy z matkami częściej dyskutowali o polityce. Postrzegane przez uczniów oczekiwania rodziców wobec nich okazały się stabilne w czasie. Stwierdzono jedynie spadek w zakresie aspiracji rodziców związanych z wykształceniem wyższym dzieci (od 88% w 2003 roku do 77% w 2013 roku); uczniowie częściej przyznawali też, że rodzice wymagali od nich pomocy w domu/gospodarstwie; rodzice nieco częściej rozwijali zainteresowania kulturalne swoich dzieci; zmalał odsetek uczniów deklarujących, że rodzice wymagają od nich chodzenia do kościoła. 27% uczniów stwierdziło, że znają osobę, która uciekła z domu; odsetek ten był zbliżony do odnotowanego w 2010 roku. Wzrósł odsetek deklaracji dotyczących samobójstw i prób samobójczych, z którymi zetknęło się 21% badanych. |