Abstrakt: |
Badanie przeprowadzono w ramach CPBP 08.18. Celem badania była odpowiedź na pytania: Jakie wartości moralno-społeczne akceptuje młodzież lekko upośledzona umysłowo i jej rówieśnicy o prawidłowym rozwoju umysłowym? Czy płeć i wiek różnicują wybór wartości moralno-społecznych? Czy typ placówki szkolnictwa specjalnego wpływa na preferencje określonych wartości moralno-społecznych? Ogółem przebadano 1182 osoby, w tym 716 lekko upośledzonych umysłowo chłopców (398) i dziewcząt (318) oraz 466 o prawidłowym rozwoju umysłowym chłopców (243) i dziewcząt (223). Badania przeprowadzono na terenie 38 placówek specjalnych (podstawowe szkoły specjalne, zasadnicze szkoły zawodowe specjalne, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze) oraz na terenie szkół podstawowych i zasadniczych szkół zawodowych. W badaniu wykorzystano następujące metody i techniki badawcze: Test Wyboru Wartości Moralnych w opracowaniu C. Matusewicza (1975), zmodyfikowany i dostosowany do możliwości percepcyjnych młodzieży lekko upośledzonej umysłowo i jej rówieśników o prawidłowym rozwoju, uczących się w klasach ósmych szkół podstawowych i w zasadniczych szkołach zawodowych; analizę dokumentacji; rozmowę-wywiad; obserwację. W pierwszej fazie badania dokonano celowego doboru próby na podstawie analizy dokumentacji; w drugiej fazie zbadano młodzież za pomocą Testu Wyboru Wartości; w trzeciej fazie wybrano spośród badanej młodzieży w drodze losowania prostego grupę osób lekko upośledzonych umysłowo, którą poddano ocenie w zakresie funkcjonowania w rolach społecznych; w czwartej fazie badania przeprowadzono analizę zależności pomiędzy wynikami uzyskanymi w drugiej i trzeciej fazie badania. Analiza wyników badań ujawniła, że do najczęściej akceptowanych wartości przez młodzież lekko upośledzoną umysłowo należały: autorytet moralny, miłość i aktywność społeczna dla chłopców oraz autorytet moralny, działanie (czyn) i miłość dla dziewczynek. Wykazano, że młodzież o prawidłowym rozwoju intelektualnym akceptowała te same wartości co młodzież upośledzona. Do najczęściej odrzucanych wartości przez młodzież lekko upośledzoną umysłowo należały wartości hedonistyczne, cwaniactwo życiowe i cynizm (dla obu płci). Wśród wartości obojętnych dla młodzieży lekko upośledzonej znalazły się: bierność, oportunizm i wartości eschatologiczne (dla chłopców); bierność, wartości estetyczne i działanie twórcze (dla dziewczynek). Natomiast młodzież nieupośledzona wyrażała obojętny stosunek do życia rodzinnego, bierności i sukcesów w pracy w przypadku chłopców oraz bierności, wartości eschatologicznych i życia rodzinnego w przypadku dziewczynek. Płeć oraz wiek młodzieży lekko upośledzonej umysłowo nie determinowały w sposób zdecydowany preferencji wartości. W większości przypadków forma kształcenia młodzieży lekko upośledzonej umysłowo nie różnicowała dziewcząt i chłopców pod kątem preferowanych wartości. Różnicowała natomiast preferencje młodzieży lekko upośledzonej niezależnie od płci w przypadku następujących wartości: władzy i dominowania, wygodnictwa życiowego, wartości hedonistycznych, biernej obserwacji, sukcesów w pracy i cynizmu. |
Publikacje: |
- Giryński, A. i Przybylski, S. (1992). Hierarchia wartości moralno-społecznych młodzieży lekko upośledzonej umysłowo – przejawy, uwarunkowania, kształtowanie. W: L. Malinowski i J. Stochmiałek (red.), Młodzież i pedagodzy w procesie rewalidacji i resocjalizacji (s. 17-50). Warszawa: Ośrodek Wydawniczo-Poligraficzny SIMP.
|