Abstrakt: |
Badanie zrealizowano na reprezentatywnej próbie młodzieży ostatnich klas szkół ponadpodstawowych (N = 1260). Porównanie wyników badań z wynikami uzyskanymi w kwietniu 1992 roku ujawniło, że poziom używania tytoniu wśród młodzieży pozostał bez większych zmian. 27% badanych zadeklarowało, że pali regularnie (23% w 1992 roku), 15% – że pali tylko w sytuacjach wyjątkowych (18% w 1992 roku), 58% – że nie pali w ogóle (59% w 1992 roku). Palacze to częściej chłopcy (36%) niż dziewczęta (17%). Nałogowemu paleniu sprzyjały również: mieszkanie w dużym mieście; pochodzenie z rodzin lepiej usytuowanych pod względem materialnym; posiadanie rodziców z wyższym wykształceniem i/lub należących do kadry kierowniczej, inteligencji lub pracowników fizyczno-umysłowych (najrzadziej paliły dzieci rolników i robotników); uczenie się w szkołach zawodowych i technikach (uczniowie liceów znaleźli się na trzecim miejscu); osiąganie gorszych wyników w nauce (uczniowie czwórkowi i piątkowi palili rzadziej); nieuczestniczenie w praktykach religijnych (osoby deklarujące się jako bardzo religijne paliły najrzadziej). Tylko co piąty uczeń deklarował, że w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie nie spożywał alkoholu. Najczęściej młodzież piła piwo – średnio siedem razy w miesiącu. Wino, wódkę i mocniejsze alkohole pito bardziej okazjonalnie - średnio trzy razy w miesiącu. W porównaniu z 1992 rokiem zaobserwować można było wzrost w spożyciu mocniejszych alkoholi (z 1/3 badanych do blisko 50%), szczególnie wódki, która stała się bardziej popularna niż wino. Podobnie jak w przypadku palenia papierosów alkohol pili częściej chłopcy (80% piwo, 60% mocniejsze alkohole) niż dziewczęta (38% piwo, 23% mocniejsze alkohole). Alkohol pili też częściej: mieszkańcy dużych miast, osoby z rodzin o dobrej sytuacji materialnej, dzieci kardy kierowniczej, inteligencji i pracowników fizyczno-umysłowych (piwo) oraz dzieci prywatnych przedsiębiorców (mocniejsze trunki), uczniowie techników i szkół zawodowych, uczniowie dwójkowi i trójkowi, osoby mniej religijne (wśród osób głęboko religijnych alkoholu nie piło ostatnio 72% badanych); osoby zintegrowane z grupą rówieśniczą (posiadające własną „paczkę”). Spożycie wina miało charakter najbardziej okazjonalny ze wszystkich alkoholi, nie było również silnie różnicowane przez pochodzenie społeczne i pozostałe wymienione czynniki, w tym poziom religijności. Wino nieco częściej preferowały dziewczęta (jednak piły je rzadziej niż chłopcy), częściej też spożywały je osoby z rodzin o złej lub przeciętnej sytuacji materialnej, młodzież wiejska oraz dzieci rolników. Alkohol spożywano przede wszystkim w kontekście kontaktów towarzyskich i rozrywki. Do używania narkotyków w ciągu roku poprzedzającego badanie przyznało się więcej badanych niż w 1992 roku (10% w stosunku do 5%). Do najczęściej stosowanych narkotyków należała marihuana, następnie amfetamina i LSD (odpowiednio 6% i 4%) oraz kokaina (2%). Zmniejszył się odsetek przyznających się do wąchania kleju (z 8% do 4%) oraz zażywania środków uspokajających (z 6% do 3%). 17% badanych znało kilka osób i kilka miejsc, gdzie mogliby zdobyć narkotyki; 5% znało jedną taką osobę i jedno takie miejsce; 23% nie wiedziało, gdzie zdobyć narkotyki, ale mogli się łatwo dowiedzieć; 55% nie wiedziało, gdzie ani od kogo mogliby zdobyć narkotyki. Znakomita większość (76%) respondentów stwierdziła jednocześnie, że nie złożono jej nigdy osobiście propozycji kupna narkotyków. Najlepiej zorientowani w zakresie kanałów dystrybucji oraz najczęściej spotykający się z ofertami kupna narkotyków okazali się mieszkańcy dużych miast, uczniowie techników i liceów ogólnokształcących, dzieci kadry kierowniczej i inteligencji. Częściej zażywali narkotyki chłopcy (15%) niż dziewczęta (5%). Częściej stosowali je również: mieszkańcy dużych aglomeracji (17% w porównaniu z 6% mieszkańców wsi); osoby z rodzin dobrze usytuowanych; dzieci kadry kierowniczej, inteligencji i prywatnych przedsiębiorców; dzieci matek z wyższym wykształceniem; uczniowie techników i szkół ogólnokształcących (odpowiednio 17% i 12% w porównaniu z 9% uczniów liceów zawodowych i 4% uczniów zasadniczych szkól zawodowych); uczniowie piątkowi i szóstkowi; osoby niepraktykujące i ateiści. Na pytanie, dlaczego polska młodzież sięga po narkotyki, badani udzielili następujących odpowiedzi (według częstości wskazań): z powodu kłopotów i problemów osobistych, z powodów egzystencjalnych, pod wpływem czynników środowiskowych – grupy rówieśniczej, z ciekawości, z powodu nadmiaru wolnego czasu i zbyt ułatwionego życia, z braku zainteresowań, przez głupotę. |