W drugim etapie Ogólnopolskiego badania sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych przebadano 100 000 osób posiadających orzeczenie o niepełnosprawności oraz osób niepełnosprawnych biologicznie (tzn. czujących się nie w pełni sprawnie). Respondenci byli w wieku od 15 do 59 lat (kobiety) oraz od 15 do 64 lat (mężczyźni). W artykule poddano analizie układ różnych czynników (zdrowotnych, społecznych) sprzyjających albo przeciwdziałających wykluczeniu. Z całej próby badawczej wyodrębniono pięć grup (N = 39 247): osoby nieuczące się, niepracujące i nieposiadające partnera (N = 8074), osoby uczące się, w większości niepracujące i nieposiadające partnera (N = 2287), osoby nieuczące się, pracujące i nieposiadające partnera (N = 4414), osoby nieuczące się, pracujące i posiadające partnera (N = 10 857), osoby nieuczące się, niepracujące i posiadające partnera (N = 13 615). Blisko 20% respondentów było wykluczonych społecznie – osoby te nie pracowały, nie uczyły się i nie miały partnera. Wraz z wiekiem wzrastała liczba osób posiadających partnera i niepracujących. Do czynników zwiększających ryzyko wykluczenia zaliczono: niepełnosprawność sprzężoną, dolegliwości obejmujące różne organy i wiek powyżej 40. roku życia. Z kolei czynniki chroniące przed wykluczeniem to duże wsparcie ze strony bliskich (rodziny, przyjaciół, sąsiadów) oraz posiadanie sieci znajomych i spotykanie się z nimi. Czynniki wsparcia okazały się silniejsze wśród pracujących albo uczących się respondentów. Osoby wykluczone były bardziej samotne i borykały się z większymi problemami zdrowotnymi. Wykluczenie – jak podkreśla autor artykułu – powinno rozpatrywać się także na poziomie indywidualnym, tj. jako utratę zdolności do uczestniczenia w życiu społecznym i zanik potrzebnych do tego kompetencji.