Abstrakt: |
Celem badania było określenie czasu, jaki nauczyciele poświęcają w skali typowego tygodnia roku szkolnego na wykonywanie czynności zawodowych, oraz czynników warunkujących jego zróżnicowanie. Wyniki dotyczą czynnych zawodowo nauczycieli przedmiotów ogólnokształcących, którzy w okresie badania uczyli w szkołach dla dzieci i młodzieży (nie dla dorosłych), na różnych etapach edukacji – od podstawowej do ponadgimnazjalnej. Badanie zrealizowano na reprezentatywnej próbie losowej za pomocą dwóch komponentów ilościowych – wywiadów kwestionariuszowych DAR oraz CAWI, poprzedzonych wstępnym badaniem jakościowym. Badanie jakościowe przeprowadzono za pomocą 24 wywiadów grupowych FGI; miało ono na celu opracowanie katalogu czynności zawodowych nauczycieli oraz słownika pojęć, aby narzędzia w głównych badaniach ilościowych odwoływały się do pojęć i terminów dobrze odpowiadających realiom pracy nauczycielskiej. Badanie ilościowe techniką day after recall (DAR) zrealizowano na próbie 2617 nauczycieli z 477 szkół; wywiady CAWI zrealizowano na próbie losowej 4762 nauczycieli z 921 szkół. Na wszystkich etapach badania, oprócz kwestii czasu pracy, zbierano również dane i opinie na temat wybranych warunków pracy nauczycieli oraz podstawowe dane o charakterystyce społeczno-demograficznej i zawodowej respondentów. Zapisywano dokładny tygodniowy plan lekcji nauczyciela. Wyniki badania dają podstawę do określenia pięciu codziennych czynności jako dominującego składnika czasu pracy (tzw. wielka piątka): prowadzenie lekcji, przygotowywanie lekcji, prowadzenie innych zajęć, przygotowywanie innych zajęć, sprawdzanie prac. Pozostałe czynności pełnią zdecydowanie mniejszą rolę w budżecie czasu nauczycieli i są na ogół wykonywane znacznie rzadziej. Spośród badanych 78% nauczycieli uważa, że pensum nie jest ani za wysokie, ani za niskie, 1% – że jest ono zdecydowanie za wysokie, 4% – raczej wysokie, 10% sądzi, że pensum jest raczej za niskie, a 7% – zdecydowanie za niskie. |